La Vénus à la Fourrure (Η Αφροδίτη με τη Γούνα) (2013)

[Πολύνιους]

Τίτλος: La Vénus à la Fourrure
Ελληνικός τίτλος: Η Αφροδίτη με τη Γούνα
Έτος παραγωγής: 2013
Σκηνοθέτης: Roman Polanski
Σενάριο: David Ives, Roman Polanski, Leopold von Sacher-Masoch
Ηθοποιοί: Emmanuelle Seigner, Mathieu Amalric
Πρωτότυπη μουσική: Alexandre Desplat
Διάρκεια: 96΄
IMDb

Υπόθεση
Μια ηθοποιός πάει αργοπορημένη στην οντισιόν για την παράσταση "Η Αφροδίτη με την Γούνα", και προσπαθεί να πείσει τον σκηνοθέτη πως είναι η τέλεια γι' αυτόν τον ρόλο.

Άποψη
Πρόκειται για μια θεατρική ταινία με δύο ηθοποιούς, η οποία είναι βασισμένη στο βραβευμένo θεατρικό έργο του Ντέιβιντ Άιβς, το οποίο με την σειρά του είναι στηριγμένο στην κλασική σαδομαζοχιστική ιστορία του Λέοπολντ φον Ζάχερ-Μαζόχ, που γράφτηκε το 1870. Έχουμε δει διάφορες εκδοχές αυτής της ιστορίας, όπου ένας άντρας, ο Σέβεριν, γίνεται σκλάβος μιας γυναίκας, της Βάντα, και ο Πολάνσκι καταφέρνει να είναι τόσο πιστός στο κλίμα, όσο και πρωτότυπος.



Όλη η ταινία είναι γυρισμένη σε ένα θέατρο, αργά το βράδυ, όταν φτάνει εκεί μια ηθοποιός που προσπαθεί να πείσει τον απογοητευμένο, από τις αποτυχημένες οντισιόν, σκηνοθέτη, ότι είναι η τέλεια γι' αυτόν τον ρόλο. Θα ξεκινήσουν να λένε τα λόγια τους εν είδη οντισιόν, όμως θα καταλήξουν να παίζουν πραγματικά το έργο - βασικά θα καταλήξουν να το ζουν. Οι τέσσερις τοίχοι δεν κουράζουν, τόσο λόγω της εφευρετικής σκηνοθεσίας, όσο και των ερμηνειών των δύο πρωταγωνιστών, οι οποίοι περνούν από τον χαρακτήρα του ρόλου, στον πραγματικό τους εαυτό, τόσο εύκολα και γρήγορα που σε εκπλήσσουν.

Ιδιαίτερα η Emmanuelle Seigner έχει οριοθετήσει τους δύο χαρακτήρες (τον πραγματικό της εαυτό και τον ρόλο), τόσο καλά, που είναι πραγματικά συγκλονιστική όταν αρχίζει να λέει τα λόγια της και ξαφνικά μεταμορφώνεται στην Βάντα φον Ντουνάγιεφ. Εν τω μεταξύ, η αλλαγή απ' τον ρόλο του θεατρικού, στον εαυτό της, αφήνει χώρο για τα σχόλια της ηθοποιού πάνω στο έργο, τα οποία προβάλλουν τις κοινωνικές τις απόψεις, και, κυρίως, τις φεμινιστικές της θέσεις πάνω στην ιστορία.

Το τέλος μ' άρεσε πολύ, το βρήκα όσο ακραίο έπρεπε για μια σαδομαζοχιστική ιστορία, χωρίς να έχει πραγματικά κάτι βίαιο.

Τρέιλερ

[Ονειρευτής]

Να αγαπάς και να αγαπιέσαι. Τι ευτυχία.
Κι όμως πιο δυνατό, πιο όμορφο,
ακόμα αυτό το βάσανο με κατατρώει...
το φιλί αυτής της γυναίκας
κι εγώ είμαι το παιχνιδάκι της...
φτωχός, υπάκουος, σκλάβος,
και με ποδοπατά…
Η θεά μου, η τυραννία μου
Η Αφροδίτη μου με την Γούνα.




(Μπράβο Πόλυ για την επιλογή και την πολύ καλή παρουσίαση της συγκεκριμένης ταινίας)

[Φαροφύλακας]

Είδα χθες βράδυ την ταινία. Ο Πολάνσκη είναι από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες κι αγαπώ ταινίες με θεατρικό στήσιμο ή θεατρικό θέμα οπότε δεν μπορούσε να πάει και πολύ στραβά το πράγμα. Και δεν πήγε. Η ταινία μου άρεσε αν και δίχως να με ενθουσιάσει.

Η Emmanuelle Seigner, εδώ και πάρα πολλά χρόνια σύζυγος του Πολάνσκη, στάθηκε καλά στον ρόλο της αν και προσωπικά δεν μου κάθισε καλά ηλικιακά (50άρα σχεδόν πια) σαν αντικείμενο ερωτικού πόθου. Βέβαια, σε μια μαζοχιστική σχέση, όπως αυτή που μας παρουσιάζεται, η ηλικία μάλλον δεν είναι κεντρική στην επιθυμία.

Αναρωτιέμαι αν "Η Αφροδίτη με τη Γούνα" δεν ήταν κάποιο παλιό απωθημένο του ζεύγους Πολάνσκη, όπως ήταν π.χ. ο "Πινόκιο" για τον Μπενίνη, που έστω κι αργά έπρεπε να πραγματωθεί. Άλλωστε στην αρχή της ταινίας μου έκανε κλικ πόσο κοντά φυσιογνωμικά στον Πολάνσκη είναι ο πολύ καλός Mathieu Amalric.



Νομίζω πως η Βάντα είναι ένας κάπως θολός χαρακτήρας που αλλάζει ρόλους, τόσο πολύ που δεν μπορείς να προσδιορίσεις αυτό που πραγματικά είναι. Για παράδειγμα, η αρχική "χαζούλα" Βάντα είναι κι αυτή ένας ρόλος, αφού μετέπειτα έχουμε μια μεταμόρφωση σε κάτι πιο βαθύ το οποίο δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στον ρόλο του έργου. Κι έπειτα βλέπουμε την Βάντα της γούνας, και κάποια στιγμή την Βάνα "ντεντέκτιβ".

Θα με ενδιέφερε να ακούσω τί πιστεύει για την Βάντα κάποιος που είδε την ταινία. Η αληθινή Βάντα είναι η χαζούλα; η ντεντέκτιβ; κάποια άλλη;

Αυτό που δεν αλλάζει όμως είναι πως η Βάντα είναι η "αφέντρα", αυτή που έχει το πάνω χέρι. Ακόμα και στο τέλος, όταν η Βάντα της γούνας πρέπει να υποταχθεί, υπάρχει ανταλλαγή ρόλων ώστε η ηθοποιός Βάντα να παραμείνει στην θέση της αφέντρας. Είναι αυτή που οδηγεί το έργο και την σχέση κι ο πραγματικός σκηνοθέτης του έργου.

Με προβληματίζει η κατάληξη:

Μιλάω για το τέλος όπου ο Τωμά είναι βαμμένος και ντυμένος σαν γυναίκα και δεμένος πάνω στον κάκτο με το φαλικό σχήμα. Από όσο βλέπω έχουμε εδώ μια ταπείνωση του φαλού και του ανδρικού φύλου, μέσω του Τώμας που πιάνεται "κορόιδο" τα Βάντας.

Όμως γιατί πρέπει να πιαστεί κορόιδο ένας από τους δυο και να ξεφτιλιστεί ένα φύλο, όποιο και να είναι αυτό;

[Ονειρευτής]

1) Νομίζω πως ο επαγωγικός τρόπος προσέγγισης δεν είναι σωστός. Η γυναικεία φύση δεν το επιτρέπει, αφού σε μια γυναίκα οι διάφοροι "ρόλοι" που επικαλείται να παίξει στην ζωή της προσαρμόζονται ανάλογα με τον ψυχισμό και την προσωπικότητα της. Βέβαια οι "ρόλοι" στους οποίους έχει μάθει να ανταποκρίνεται η σημερινή γυναίκα είναι κύριο χαρακτηριστικό του πολιτισμού μας. Επομένως η αληθινή Βάντα είναι η γυναίκα εκείνη που οι σύγχρονες κοινωνίες προσαρμόζουν ή επιβάλουν στο πρόσωπο της, όλους εκείνους τους "ρόλους" τους οποίους η ίδια θα πρέπει να "ερμηνεύσει" και να αντεπεξέλθει με επιτυχία για να επιβιώσει, από μητέρα, σύζυγο, ερωμένη, νοικοκυρά, εργαζόμενη, μέχρι «χαζούλα», ντετέκτιβ, ή οτιδήποτε άλλο, δηλαδή από την ολότητα της ύπαρξης της στον διαχωρισμό των επιμέρους ρόλων που επωμίζεται. Επομένως δεν δημιουργεί η γυναίκα τους εκάστοτε υποδυόμενους ρόλους, αλλά οι ρόλοι είναι μάλλον εκείνοι που προσάρμοσε, βρίσκοντας την «ιδανική ερμηνεύτρια» στο πρόσωπο της, η εξέλιξη της κοινωνίας.

2) Στην ταινία ο ήρωας προσπαθώντας να σκηνοθετήσει αυτή την αυθόρμητη και επίμονη για τον ρόλο, ηθοποιό - που φέρει και το όνομα της ηρωίδας του μυθιστορήματος του Λέοπολντ φον Ζάχερ-Μαζόχ (1836-1895) - βρίσκεται τελικά απροετοίμαστος όταν η εκ πρώτης όψεως ακατέργαστη ηθοποιός ερμηνεύει θαυμάσια το χαρακτήρα της ηρωίδας εξασκώντας επάνω του μια γοητεία που τον συνεπαίρνει, με αποτέλεσμα να αντιστραφούν οι όροι ισχύος μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει κατά την άποψη μου επειδή, θεωρώντας την γυναικεία φύση ως εύθραυστη και απροστάτευτη - όπως άλλωστε συνηθίζεται από το αρσενικό - αγνοεί το θάρρος και την τόλμη που κρύβονται πίσω από αυτή την φαινομενική αδυναμία. Μπορεί ο πολιτισμός να «εξημέρωσε» το θηλυκό του ανθρώπινου είδους κάνοντας το μαλθακό κι ακίνδυνο, στην πραγματικότητα όμως σε κάθε γυναίκα φωλιάζει το πάθος και το θάρρος του αρχέγονου θηλυκού ενστίκτου το οποίο αφυπνίζεται από τα μεγάλα πάθη και τις έντονες συγκινήσεις.

Στο μυθιστόρημα, ο Σεβερέν καταθέτει το σενάριο και κατανέμει τους ρόλους ενώ η Βάντα, αν και απρόθυμη αρχικά, δέχεται στην πορεία να συμμετάσχει με συνεχείς ωστόσο παλινωδίες και αντιρρήσεις, αναδιατάσσοντας μάλιστα κατά καιρούς το σκηνικό, επανακαθορίζοντας τους όρους και τα όρια και δοκιμάζοντας τις αντοχές τόσο του υποταγμένου άνδρα όσο και τις δικές της με το να αυξάνει προοδευτικά τις δόσεις εξουσιαστικότητας. Στην ταινία - που βασίζεται σε προσαρμογή του θεατρικού έργου του David Ives - ο Thomas Novachek απορροφιέται τόσο από τον αισθησιασμό της Βάντας που τελικά μεταλλάσσεται ο ίδιος, στο έργο που σκηνοθετεί, σε αναπόφευκτο θύμα της έμφυτης σεξουαλικότητας που εκείνη εκπέμπει.

Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Roman Polanski καταφέρνει να δημιουργήσει μ’ αυτή την ταινία ένα καινούργιο τελείως διαφορετικό «σύμπαν» το οποίο όμως καταφέρνει να συνυπάρξει, κατά παράδοξο τρόπο, ταυτόχρονα και κατ’ απόλυτη ταύτιση μέσα σε εκείνο του μυθιστορήματος. Αυτό το σημείο θεωρώ κατά την γνώμη μου πως είναι και το μεγαλοφυές στοιχείο της ταινίας το οποίο επιβεβαιώνει την σκηνοθετική μαεστρία του Polanski.

3) Για την κατάληξη της ταινίας, εγώ δεν βλέπω καμία ταπείνωση ή εξευτελισμό ούτε του φαλού, ούτε του αντρικού φύλου. Αντιθέτως αυτό που βλέπω είναι πως, η υπεροχή του αρσενικού στις παντός φύσεως διαπροσωπικές του σχέσεις, τόσο ανάμεσα στο ομοειδές όσο και στο αντίθετο φύλο με την ασυνείδητη εικόνα-προβολή του γενετικού του οργάνου, το οποίο είναι καταχωρημένο στις συνειδήσεις ως σύμβολο αντρισμού και δύναμης, χάνει στην ταινία αυτή του ακριβώς την υπόσταση με την μεταμόρφωση του ήρωα, αποδεχόμενος έτσι την ασυνείδητη ψυχική διάσταση που τον συνδέει με το αντίθετο φύλο, δεμένου επάνω στο σύμβολο εκείνο που δεν τον αφήνει να κατανοήσει σε βάθος τον γυναικείο ψυχισμό, παραδεχόμενος έτσι συνειδητά πλέον την υποταγή του σ’ αυτόν. Μία υποταγή όμως που ας σημειωθεί, δεν θα πρέπει να συγχέεται μ’ αυτή που έχει συνηθίσει να επιβάλλει η αντρική στην γυναικεία φύση.

[Χήθκλιφ]

Τι ταινία!!!! Και όσο σκέφτομαι ότι δεν θα την έβλεπα αν δεν πρωταγωνιστούσε ο Μάθιου Αμαλρίκ... τρέχοντας την λίγο, προτού την βάλω να παίξει, μου φάνηκε κάπως πνιγηρή αφού ολόκληρη διαδραματίζεται εντός μιας αίθουσας θεάτρου και προετοιμάστηκα για μια μάλλον βαρετή εμπειρία θέασης. Λάθος Λάθος Λάθος! Ήταν τόσο απολαυστική που δεν ήθελα να τελειώσει. Αινιγματική, διφορούμενη, αντιφατική και άκρως φεμινιστική!

Στην αρχή κι εγώ έκρινα ασύμβατη την ηλικία της πρωταγωνίστριας με τον ρόλο της ως αντικείμενο πόθου αλλά έπειτα, όσο προχωρούσε η ταινία συνειδητοποίησα πως δεν θα ήταν το ίδιο δυνατό το αποτέλεσμα αν ήταν νεότερη. Έπρεπε να είναι μια ώριμη γυναίκα που έχει περάσει πολλά, που έχει φθαρεί, που έχει συσσωρεύσει οργή και που επιπλέον έχει ανάγκη τον ρόλο με μία απόγνωση η οποία δεν θα ταίριαζε σε κάποια νεαρή που μόλις ξεκινά και έχει όλη την ζωή μπροστά της για να κατακτήσει την αναγνώριση. Για την Βάντα της ταινίας αυτή είναι μία μοναδική ευκαιρία που δεν πρέπει - δεν μπορεί να χάσει.

Το ότι η αληθινή της ταυτότητα είναι τόσο άπιαστη, κατά την γνώμη μου, παίζει με το υπονοούμενο πως ίσως πράγματι είναι η θεά Αφροδίτη που κατέβηκε στην γη για να εκδικηθεί (;) να τιμωρήσει (;) το ανδρικό φύλο ως η απόλυτη γυναίκα (όπως στους αρχαιοελληνικούς μύθους όπου οι θεοί μεταμφιέζονταν σε ανθρώπους για να ξελογιάσουν τους θνητούς και να επιτύχουν τον στόχο τους...)

Όσο για τον αγαπημένο μου Αλμαρίκ, κάθε φορά που τον βλέπω σε μία νέα ταινία λέω ότι πρόκειται για την καλύτερη ερμηνεία του και κάθε φορά μου αποδεικνύει ότι υπάρχει 'παραπάνω' - ανεξάντλητο ταλέντο.

[Τόνιασινε]

Η Βάντα είναι η προσωποποίση της Αφροδίτης και η Αφροδίτη είναι η προσωποποίηση της Βάντας. Κάθε Έλληνας θεός ήταν ένα σύμβολο. Και η Αφροδίτη ήταν η καπάτσα γυναίκα. Η πλανεύτρα. Η γυναίκα που ξέρει να χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να γίνει το δικό της. Για να την ποθούν, για να έχει ό,ποιον θέλει, για να πάρει ένα ρόλο, για να πετύχει ένα στόχο, για να περάσει τη γνώμη της, για να έχει ακόλουθους, πιστούς υπήκοους. Χρησιμοποιεί την ομορφιά της, τη γοητεία της, τη σαγήνη της, τα φτιασίδια της, τα νάζια της, την αγριάδα της. Γίνεται γλυκιά, αυστηρή, χαζούλα, έξυπνη, αθώα, πονηρή, ερωτική, άγρια, ξέρει ελάχιστα όταν χρειάζεται κι όταν πάλι χρειάζεται ξέρει παραπάνω απ' όσα κανείς νομίζει, περιμένει ή θα θελε. Υποτάσσεται μόνο φαινομενικά, όταν αυτό είναι αναγκαίο, αφού η φύση της είναι να υποτάσσει. Είναι άπιστη και πιστεύει μόνο στις δυνάμεις της. Γίνεται πιστή μόνο αν το θελήσει και όπου το θελήσει. Είναι κόλαση και παράδεισος. Είναι (επειδή μπορεί να γίνει) ό,τι θέλει ο εκάστοτε άντρας-θύμα της και του προσφέρει όσα χρειάζεται κι αυτή της η δυνατότητα να γίνει ο παράδεισος, την κάνει τόσο δυνατή που μπορεί με μια της απόφαση να γίνει κόλαση. Επιβραβεύει όποιον τη λατρεύει κάνοντάς του κάθε επιθυμία πραγματικότητα και τιμωρεί σκληρά όποιον την παρακούσει, τη χλευάσει ή χάσει τη λατρεία του προς αυτή. Κι οι καημένοι οι άντρες.. υποχείρια σ' αυτή την εξάρτηση.. ο Τομά είναι ο κάθε άντρας κι ο κάθε άντρας είναι ο Τομά, όταν πέσει σε μια τέτοια γυναίκα. Κάθε άντρας που, ξέροντας το ή όχι, θέλει να γίνει σκλάβος αυτού του άκρως ερωτικού αρχέτυπου της Αφροδίτης. Πολύ συμβολικό έργο, πολύ συμβολικό θεατρικό, πολύ συμβολική ταινία. Πολύ καλά σκηνοθετημένη απ' το μαέστρο Πολάνσκι, ο οποίος όσο περνάνε τα χρόνια εμβαθύνει ολοένα και περισσότερο.
"Vous les femmes, vous les anges, adorables..
..et nous sommes, nous les hommes, pauvres diables.."