Προσοχή: συνιστούμε να μην διαβάσει παρακάτω κάποιος ο οποίος δεν έχει δει ακόμη την ταινία.Ερμηνεία της ταινίας "Οδός Μαλχόλαντ"Είδα το Mulholland Drive πρώτη φορά τον καιρό που βγήκε και έμεινα ενθουσιασμένος από το ονειρικό στήσιμο και κυρίως την σκοτεινή, εφιαλτική, επιβλητική ατμόσφαιρα. Μετά από εκείνη την πρώτη θέαση, βρήκα και διάβασα στον Ιστό μια ερμηνεία της ταινίας που τότε με κάλυψε πλήρως αλλά, δυστυχώς, τώρα που έψαξα και παρότι συνάντησα πολλές ερμηνείες (σχετικές), εκείνη την μία, δίχως να την πολυθυμάμαι πια, έχω την αίσθηση πως δεν κατάφερα να την εντοπίσω.
Την ταινία την ξανάδα πριν μερικά χρόνια, και πάλι για την ατμόσφαιρά της, δίχως να αναλωθώ σε ερμηνείες. Και την είδα πάλι, τρίτη φορά, αυτές τις ημέρες στα πλαίσια της συνθέασης που κανονίσαμε κάποια μέλη εδώ στην Κινηματογραφική Λέσχη, όμως αυτήν την φορά με έμφαση στην ερμηνεία.
Διότι αυτό το κινηματογραφικό αριστούργημα, παρόλο το μπερδεμένο στήσιμο της πλοκής, έχει μια πολύ πιο ξεκάθαρη πλοκή από αυτήν που υποθέτει κανείς κατά την πρώτη θέαση. Και είναι χαρακτηριστική περίπτωση ταινίας που απαιτεί περισσότερες από μία θεάσεις.
Διάρθρωση της ερμηνείας- Ο Φρόιντ κι η Ερμηνεία των Ονείρων
- Η Δομή της ταινίας
- Τί έχει συμβεί στην πραγματικότητα;
- Τί συμβαίνει στο όνειρο;
- Πίσω στην πραγματικότητα
- Τα Δέκα Κλειδιά
- Κλείνοντας
Η ανάλυσή μου έχει, δυστυχώς, κάμποσο μήκος αν και πιστεύω πως θα ανταμείψει τον υπομονετικό σινεφίλ.
Ο Φρόιντ κι η Ερμηνεία των ΟνείρωνΠιστεύω πως η ιστορία πατάει πάνω στην «Ερμηνεία των Ονείρων» του Φρόιντ και πως ο δημιουργός γνωρίζει καλά το συγκεκριμένο ψυχαναλυτικό έργο, κι αυτό ίσως δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τον αμύητο στην ούτως ή άλλως δύσκολη ερμηνεία.
Η «Ερμηνεία των Ονείρων» είναι ένα παχύ βιβλίο και μια βαθιά ματιά στην ανθρώπινη ψυχή και θα την αδικήσω εδώ προσπαθώντας να δώσω μια βιαστική εικόνα μέσα σε μερικές προτάσεις.
Με λίγα λόγια, λοιπόν, ο Φρόιντ, λέει πως τα όνειρα είναι κυρίως εκπλήρωση επιθυμιών. Για παράδειγμα, σε ένα παιδάκι έχουν τάξει μια εκδρομή σ’ ένα πάρκο, που όμως τελικά ακυρώνεται. Στον ύπνο του βλέπει πως πηγαίνει στο πάρκο εκπληρώνοντας την επιθυμία του που έμεινε ανεκπλήρωτη στον κόσμο της εγρήγορσης. Μόνο που συνήθως οι επιθυμίες είναι συγκαλυμμένες στα όνειρα, σαν να προσπαθούν να περάσουν από μια λογοκρισία, κι έτσι έχουμε όλο το γνωστό σουρεαλιστικό τοπίο.
Το όνειρο χωρίζεται σε δύο πράγματα:
α) στο
ονειρικό υλικό, ας πούμε αυτά που βλέπουμε, και
β) στην
ονειρική ιδέα, αυτό που κρύβεται πίσω από τις εικόνες, αυτό που συμβολίζεται από το ονειρικό υλικό.
Το ονειρικό υλικό (οι εικόνες) αντλούνται από την καθημερινή ζωή και κυρίως από τις εμπειρίες της προηγούμενης ημέρας. Έτσι π.χ. αν δεις έναν σκύλο, είναι πολύ πιθανό πως την προηγούμενη μέρα κάπου είδες έναν σκύλο (π.χ. στην τηλεόραση), ή άκουσες να αναφέρεται κάτι για σκύλο.
Η ονειρική ιδέα είναι κάτι άλλο και, για παράδειγμα, μπορεί να έχεις φοβία για τα σκυλιά κι ο σκύλος στο όνειρο να συμβολίζει έναν (νέο) φόβο που σε απασχολεί αυτές τις ημέρες.
Στα όνειρα τα πρόσωπα μπλέκονται κι έτσι μπορεί να βλέπεις τον Α, αλλά στην πραγματικότητα να υπονοείται ο Β (ο μηχανισμός αυτός ονομάζεται ταύτιση) ή και ταυτόχρονα περισσότερα άτομα, π.χ. στον Α να υπονοούνται ο Β κι ο Γ. Ομοίως μπορεί ένα μέρος (π.χ. το παιδικό σου δωμάτιο) να είναι αναφορά σε ένα άλλο μέρος (π.χ. στο γραφείο σου).
Ειδικά τα ομόηχα προκαλούν παρόμοιες ταυτίσεις και για παράδειγμα κάποια Μαρι
νέλα στο όνειρο μπορεί να ταυτίζεται με κάποια Μαρι
λένα της πραγματικής ζωής ή κάποιος ονειρικός Μίκης να ταυτίζεται με κάποιον πραγματικό Μάκη ή ακόμα ένα λουλούδι βιολέτα να υπονοεί κάποια κοπέλα που λέγεται Βιολέτα.
Η ερμηνεία ενός ονείρου γίνεται με ανάλυση όπου στην αρχή βρίσκουμε από πού αντλείται το ονειρικό υλικό (από ποιες εμπειρίες της ημέρας) και προχωρούμε να βρούμε τι υπονοείται από κάτω, ποια γεγονότα και συναισθήματα κωδικοποιούνται και ποιες επιθυμίες εκπληρώνονται.
Όλα αυτά λίγο στο πόδι κι όποιος ενδιαφέρεται σχετικά είναι καλό να μπει στον κόπο (ή στην απόλαυση) να διαβάσει το πολύ σημαντικό αυτό έργο, την «Ερμηνεία των Ονείρων» του Σίγκμουντ Φρόιντ.
Η Δομή της ταινίαςΗ ταινία ξεκινά με έναν χορό
τζίτερμπαγκ (jitterbug, χορός της δεκαετίας του 1930) κι έπειτα ο προσεκτικός θεατής παρατηρεί πως κάποιος (η Νταϊάν, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε αργότερα, με ασφάλεια) βυθίζεται βαριανασαίνοντας σε ένα μαξιλάρι. Εκεί αρχίζει ένα όνειρο το οποίο μπορεί να ερμηνευτεί κατά τις διδαχές του Φρόιντ.
Το όνειρο ξεκινάει με την πανέμορφη μελαχρινή Καμίλα να ταξιδεύει μέσα στην λιμουζίνα και ολοκληρώνεται με τον καουμπόη ο οποίος λέει στην Νταϊάν: «Έι ομορφούλα! Ώρα να ξυπνήσεις!» (Hey pretty girl! Time to wake up!)
Από εκεί και πέρα αυτά που βλέπουμε δεν ανήκουν στο όνειρο αλλά έχουν συμβεί πραγματικά. Κι εκεί όμως οι σκηνές δεν είναι σε χρονολογική σειρά με αποτέλεσμα να δημιουργείται μπέρδεμα στον ήδη μπερδεμένο θεατή. Έτσι, για παράδειγμα, τα γεγονότα στο πάρτι είναι πριν το όνειρο και η ερωτική σκηνή στον καναπέ προφανώς πριν από το πάρτι (πράγμα που μπορούμε να το συμπεράνουμε κι από το πιάνο-τασάκι και κατά την υπόδειξη του ίδιου του Λιντς στα 10 κλειδιά).
Τί έχει συμβεί στην πραγματικότητα;Θα συνοψίσω το μίνιμουμ της βασικής ραχοκοκαλιάς από αυτά που μοιάζουν βέβαια:
Η Νταϊάν Σέλγουιν είναι ένα κορίτσι από τον Καναδά, που κάποτε κέρδισε σε έναν διαγωνισμό χορού κι αυτό την έκανε να έχει όνειρα να γίνει ηθοποιός. Κάποια στιγμή, μια θεία της, που ζούσε στο Χόλιγουντ, πέθανε και της άφησε ένα κομπόδεμα δίνοντάς της έτσι την ευκαιρία να πάει να ζήσει στο Χόλιγουντ και να δοκιμάσει την τύχη της σαν ηθοποιός.
Στο Χόλιγουντ η Νταϊάν έκανε κάστινγκ για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της ταινίας "The Sylvia North Story", έναν ρόλο που τελικά τον πήρε η Καμίλα, πράγμα στο οποίο την βοήθησε κι ότι τα έφτιαξε με τον σκηνοθέτη της ταινίας, Μπομπ Μπρούκερ. Στην ίδια αυτή ταινία, λοιπόν, ξεκίνησε μια φιλία ανάμεσα στις δυο γυναίκες, την Νταϊάν και την Καμίλα, η οποία οδήγησε σε ερωτική, λεσβιακή σχέση. Η καριέρα της Καμίλας συνέχισε πολύ καλά και παράλληλα φρόντιζε στις ταινίες της να δίνονται μικροί ρόλοι και στην Νταϊάν, η οποία ζούσε στην σκιά της Καμίλας.
Η Καμίλα είχε έναν χαρακτήρα οπορτουνιστικό και σαδιστικό. Κάποια στιγμή τα χάλασε με την Νταϊάν και τα έφτιαξε με τον σκηνοθέτη Άνταμ Κέσερ (Adam Kesher), πράγμα που θα συνέχιζε να βοηθάει την καριέρα της. Λόγω του σαδιστικού της χαρακτήρα, όμως, της άρεσε να προκαλεί την Νταϊάν και να μεγεθύνει τον πόνο της με κάθε ευκαιρία όπως βλέπουμε να γίνεται π.χ. στο πλατό, όπου φροντίζει να παρακολουθεί η Νταϊάν την ερωτική στιγμή της με τον Άνταμ. Στην συνέχεια προχώρησε σε αρραβώνα με τον σκηνοθέτη, συνεχίζοντας όμως να προκαλεί ηθελημένο πόνο στην καταρρακωμένη Νταϊάν, όπως βλέπουμε να γίνεται στο πάρτι, όπου είναι φανερό πως η Καμίλα απολαμβάνει να βλέπει την Νταϊάν να βασανίζεται.
Η Νταϊάν, πληγωμένη βαθιά, βρίσκει έναν δολοφόνο για να σκοτώσει την Καμίλα. Σε μια συνάντηση, στο εστιατόριο Winkie’s, τον πληρώνει κι αυτός της λέει πως όταν "θα έχει γίνει η δουλειά" θα της αφήσει ένα μπλε κλειδί, σαν σύνθημα. Και πράγματι, έρχεται η ώρα που η Νταϊάν βρίσκει το κλειδί, πράγμα που σημαίνει πως η Καμίλα είναι νεκρή.
Καταβεβλημένη ψυχολογικά από πληγωμένη αγάπη, πόνο και ενοχές, κι ίσως υπό την επήρεια κάποιας ναρκωτικής ουσίας, πέφτει σε έναν βαθύ ύπνο όπου βλέπει ένα μακρύ όνειρο, το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας.
Όταν ξυπνά, βυθισμένη σε μια βαθιά συναισθηματική σύγχυση και σμπρωγμένη από ενοχές, αυτοκτονεί με ένα πιστόλι που είχε ήδη στο συρτάρι και που μάλλον είχε προμελετήσει να το χρησιμοποιήσει.
Τί συμβαίνει στο όνειρο;Το ότι πρόκειται για όνειρο υπονοείται από πάρα πολλά πράγματα και για αρχή από την αρχική σκηνή όπου κάποιος (η Νταϊάν) βυθίζεται στο μαξιλάρι. Από εκεί και πέρα όλη η ταινία λαμβάνει χώρα στην «Πόλη των Ονείρων» (City of Dreams) το Λος Άντζελες. Μέσα στο όνειρο η Νταϊάν/Μπέτη λέει «και τώρα βρίσκομαι σε αυτό το… ονειρεμένο μέρος» (and now I'm in this… dream place). Το ότι δεν πρόκειται για πραγματικότητα, όμως, μας αποκαλύπτεται, πάνω απ’ όλα, στο Κλαμπ Σιλένσιο, όπου ακούμε ξανά και ξανά πως «είναι μια ψευδαίσθηση» (it’s an illusion) και πως πρόκειται για εγγραφή σε «κασέτα» δηλ. για πράγματα που έχουν ήδη συμβεί. Ακόμα κι η θεία, στο όνειρο, ονομάζεται θεία Ρουθ το οποίο στα Αγγλικά, Aunt Ruth, ακούγεται σαν
untruth δηλ.
αναληθές. Παρεμπιπτόντως, το πιο πιθανό είναι πως θεία ονομάζεται διαφορετικά στην πραγματικότητα αφού πουθενά δεν μας δίνεται το πραγματικό της όνομα στον κόσμο της εγρήγορσης.
Πριν από οτιδήποτε να σημειώσουμε λίγο το προφανές:
η Νταϊάν Σέλγουιν στο όνειρο λέγεται Μπέτη κι η Καμίλα Ρόουντς λέγεται Ρίτα (ενώ το όνομα Καμίλα, και μαζί ο ρόλος της Καμίλας σαν ηθοποιός, δίνεται για λίγο σε μια άλλη κοπέλα).
Θα πιάσω εδώ τις περισσότερες από τις ονειρικές σκηνές επιχειρώντας να δώσω μια πρώτη ερμηνεία.
■ Η κεντρική επιθυμίαΗ βασική ιδέα του ονείρου είναι η εξής: η Νταϊάν εκπληρώνει μια βαθιά επιθυμία βλέποντας τα πράγματα όπως θα ήθελε να είναι. Βλέπει τον εαυτό της όπως δεν είναι. Στην πραγματικότητα είναι μια ηθοποιός για μικρούς ρόλους κι ένας άνθρωπος δυστυχισμένος κι απεγνωσμένος ενώ στο όνειρο είναι μια λαμπερή, ταλαντούχα ηθοποιός γεμάτη χαρά κι αυτοπεποίθηση. Και βλέπει την Καμίλα επίσης όπως δεν είναι: στην πραγματικότητα είναι μια οπορτουνίστρια που τραβάει τον δρόμο της μακριά από την Νταϊάν, ενώ στο όνειρο έχει την ανάγκη και προστασία της Νταϊάν. Και πάνω από όλα, την βλέπει ζωντανή, όπως θα ήθελε να ήταν, και τον φόνο να μην έχει συμβεί.
■ Το δυστύχημαΚαι το όνειρο ξεκινά με την Καμίλα μέσα στην λιμουζίνα, και την απρόσμενη στάση.
Εδώ το ονειρικό υλικό είναι προφανές: η πορεία της Μπέτης προς το πάρτι, η δική της απρόσμενη στάση, και τα ίδια λόγια «Τί κάνεις; Δεν σταματάμε εδώ!» (What are you doing? We don’t stop here!) ανακυκλώνονται (ο Φρόιντ λέει πως τα λόγια στα όνειρα είναι αντιγραμμένα από την πραγματικότητα).
Η Καμίλα παίρνει την θέση της Μπέτης διότι αυτή αποτελεί το κύριο αντικείμενο ενδιαφέροντος της ονειρευμένης. Η Μπέτη υπήρξε θύμα στο πάρτι κι έτσι εδώ έχουμε την Καμίλα στον ρόλο του θύματος, πράγμα που άλλωστε είναι και στην πραγματικότητα αφού δολοφονήθηκε. Νομίζω πως εδώ έχουμε την εκπλήρωση μιας επιμέρους επιθυμίας: ο φόνος απέτυχε κι η Καμίλα επέζησε. Το βέβαιο είναι πως η Μπέτη, μέσα στα αντικρουόμενα συναισθήματά της, μέσα στο μίσος της και την ορμή για εκδίκηση, έχει ακόμα αγάπη αλλά και ενοχές για την πράξη της. Θα ήθελε να ζούσε η Καμίλα, να την ξανάβλεπε και να μην έφερε το βαρύ φορτίο του φονικού.
■ Οι δυο αστυνομικοίΣτην επόμενη σκηνή οι δύο αστυνομικοί στον τόπο του δυστυχήματος αντλούνται, ως ονειρικό υλικό, από την αναφορά της γειτόνισσας για δύο ντεντέκτιβ. Στο τέλος, μόλις ξυπνάει από το όνειρο η Νταϊάν, της λέει «Εκείνοι οι δύο αστυνομικοί πάλι ήρθανε για σένα», πράγμα που δείχνει πως τους έχει ξαναναφέρει στην Νταϊάν. Εδώ η εκπλήρωση επιθυμίας είναι πως οι αστυνομικοί δεν αναζητούν την Νταϊάν αλλά κάποιον άλλον (την Καμίλα, τον πραγματικό ένοχο, κατά την Νταϊάν, κι είναι ενδιαφέρον πως η Καμίλα αποτελεί ένοχο και θύμα ταυτόχρονα).
■ Ο Νταν στα ΓουίνκιςΗ επόμενη σκηνή είναι τα Winkie's. Εδώ το υλικό αντλείται, βέβαια, από την επίσκεψη της Μπέτης σε αυτό το μαγαζί, το οποίο της έχει εντυπωθεί καταρχήν διότι εδώ καταδίκασε την Καμίλα σε θάνατο. Ο Νταν ως υλικό αντλείται από κάποιον που βρέθηκε τυχαία να στέκει εκεί, δίπλα στο ταμείο.
Σε αυτήν την σκηνή πιστεύω πως ο αλήτης ταυτίζεται μερικώς με τον δολοφόνο όμως κυρίως συμβολίζει τον ίδιο τον φόνο. Λέει ο Νταν μια φράση κλειδί «αυτός είναι που το κάνει» (he is the one who’s doing it) το οποίο πιστεύω πως αν αντικαταστήσουμε σωστά τις αντωνυμίες πρέπει να διαβαστεί "ο φόνος (αυτός) είναι που με γεμίζει ενοχές (το κάνει)". Σε αυτό συνηγορεί κι η δεύτερη φράση κλειδί για την ερμηνεία αυτής της ονειρικής σκηνής. Αυτήν μας την δίνει και πάλι ο Νταν ο οποίος λέει πως ήρθε στο μαγαζί «για να ξεφορτωθεί αυτό το απαίσιο συναίσθημα» (to get rid of this god awful feeling). Πρόκειται για τα ενοχικά συναισθήματα που προκαλεί ο φόνος στην Νταϊάν και την επιθυμία της να τα ξεφορτωθεί και άρα ο Νταν, εδώ, ταυτίζεται με την Νταϊάν πράγμα που άλλωστε φαίνεται κι από το ότι κάθεται στην θέση της καθώς κι από την ομοηχία των ονομάτων τους Νταν/Νταϊάν (Dan/Diane). Άρα
Νταν = Νταϊάν και
αλήτης = αβάσταχτες ενοχές. (Αυτήν την αποκάλυψη την είχα εχθές κι ενθουσιάστηκα γιατί η σκηνή μου φαινόταν απροσπέλαστη και τώρα μου φαίνεται ξάστερη, πλέον).
Τα λόγια «στεκόσουν εκεί, δίπλα στο ταμείο» του Νταν, λοιπόν, είναι κι αυτά στην πραγματικότητα λόγια της Νταϊάν που περιγράφουν την στιγμή που κοιτάχτηκε τυχαία με τον άνθρωπο αυτό σε εκείνη την συνάντηση με τον δολοφόνο, μια συνάντηση που εύλογα εντυπώθηκε βαθιά μέσα της.
Μόνο που στο τέλος της σκηνής ο αλήτης είναι πράγματι εκεί και άρα ο φόνος έχει γίνει πραγματικά. Έτσι, πίσω από τον αλήτη, ο οποίος προκαλεί ανείπωτο τρόμο και θάνατο στον Νταν, κωδικοποιείται ο φόνος της Καμίλας, ο οποίος προκαλεί μεγάλες ενοχές που θα οδηγήσουν στην αυτοκτονία την Νταϊάν. Είναι προφανές, λοιπόν, πως η Νταϊάν του πραγματικού κόσμου έχει ήδη προμελετήσει την αυτοκτονία της εξού κι αργότερα θα δούμε πως έχει το πιστόλι έτοιμο οπλισμένο, δίπλα στο κρεβάτι της. (Κι υπάρχει κι άλλη σκηνή που υπονοεί πως ήδη έχει σκεφτεί να αυτοκτονήσει).
■ Η τηλεφωνική ακολουθίαΣτην επόμενη σκηνή χτυπάει το τηλέφωνο το οποίο αντλείται, βέβαια, από το πραγματικό τηλέφωνο της Νταϊάν και τα πολύ χαρακτηριστικά του χτυπήματα όπως στην ώρα του πονεμένου αυνανισμού ή και όταν η Καμίλα την προσκαλεί στο πάρτι αρραβώνων όπου θα της δώσει το τελειωτικό χτύπημα. Η ονειρική ιδέα εδώ είναι τα λόγια «το κορίτσι λείπει» (the girl is missing), τα οποία μάλλον αναφέρονται στην Καμίλα. Είναι η συγκαλυμμένη παραδοχή πως η Καμίλα "χάθηκε". Σαν εκπλήρωση επιθυμίας εδώ βλέπω το ότι το τηλέφωνο στην Νταϊάν (αυτό δίπλα στο κόκκινο πορτατίφ, κι ελπίζω πως με παρακολουθείτε ακόμα) μένει αναπάντητο όπως θα προτιμούσε να είχε γίνει, η Νταϊάν: να μην είχε απαντήσει αυτό το τηλέφωνο, να μην έμπαινε στην λιμουζίνα, να μην ζούσε τον πονεμένο εφιάλτη στο πάρτι του Άνταμ.
■ Η άφιξη στην Πόλη των ΟνείρωνΣτην επόμενη σκηνή έχουμε την άφιξη της Νταϊάν/Μπέτης στο Λος Άντζελες, γνωστό και ως «Πόλη των Ονείρων». Την συνοδεύει ένα ζευγάρι ηλικιωμένων και κυρίως μια κυρία με το όνομα Αειρήν (Irene). Από τον ρόλο του ζευγαριού στο τέλος μάλλον μπορούμε να συμπεράνουμε πως κωδικοποιεί ενοχές, αν και υπό αυτό το πρίσμα δεν μπορώ να καταλάβω τον ρόλο του σε αυτήν την σκηνή. Η Αειρήν ίσως ταυτίζεται με την θεία Ρουθ, πάντως, μιας κι η θεία έφερε την Νταϊάν στο Λ.Α. Το πιο πιθανό είναι πως σαν ηλικό αντλείται από άλλα πραγματικά πρόσωπα που δεν βλέπουμε στην ταινία, όπως π.χ. τους παππούδες της Νταϊάν.
Στο όνειρο, πάντως, υπονοείται πως η Μπέτη γνωρίστηκε με το ζευγάρι κατά το ταξίδι της κι ίσως μπορούμε να δούμε εδώ μια νοσταλγία για την καλή ψυχολογία και την νέα αρχή εκείνης της εποχής αν κι από πίσω κρύβεται μια επιφύλαξη για τον καλό ρόλο των παππούδων (το αφύσικο γέλιο τους στο αμάξι).
■ Το καλωσόρισμα της ΚόκωςΣτην επόμενη σκηνή η Κόκω, μητέρα του Άνταμ, γίνεται υλικό για τον ρόλο της επιστάτριας των διαμερισμάτων. Κι εδώ έχουμε ανακύκλωση σε λόγια από την πραγματικότητα: «Λέγε με απλά Κόκω. Έτσι με φωνάζουν όλοι.» (Just call me Coco. Everybody else does.) Κι ενώ στην πραγματικότητα η Κόκω κοιτούσε αδιάφορα και εξερευνητικά την Νταϊάν, και της ακούμπησε με λύπηση το χέρι, εδώ της δείχνει εγκαρδιότητα και συμπάθεια, και πάλι εκπληρώνοντας μια μικρή επιθυμία να μην είναι η παράταιρη στο περιθώριο της παρέας και να έχει την αποδοχή της Κόκως.
■ Η Μπέτη συναντά την ΡίταΓια την σκηνή όπου η Νταϊάν/Μπέτη καλύπτει την Καμίλα/Ρίτα με την ακριβή ρόμπα, σκέφτομαι πως το σημείωμα της θείας πάνω στην ρόμπα είναι σαν να την παραδίδει στην Μπέτη, όμως την φορά η Ρίτα, κι η Μπέτη δεν θα την φορέσει ποτέ έπειτα. Κατά μιαν εκδοχή, η ρόμπα συμβολίζει την επιτυχία. Η θεία Ρουθ έδωσε την ευκαιρία στην Νταϊάν να έρθει στο Χόλιγουντ αλλά την επιτυχία και τους πρωταγωνιστικούς ρόλους τους ενδύθηκε η Καμίλα.
Πάγωσα την εικόνα για να διαβάσω τί ακριβώς λέει το χαρτάκι και είδα πως γράφει : "Enjoy Yourself Bitsie, Aunt Ruth", όμως εκεί το Bitsie, και μόνο αν παγώσεις το καρέ να το δεις καλά, φαίνεται σαν πατημένο από πάνω. Με μια αναζήτηση στον Ιστό είδα πως το έχουν παρατηρήσει κι άλλοι και από όσο φαίνεται εκεί βρίσκεται καλυμμένο το όνομα Ρίτα. Μόνο που νομίζω πως από εκεί και πέρα δεν ερμηνεύεται σωστά. Προσωπικά πιστεύω πως εδώ απλά επιβεβαιώνεται πως η ρόμπα συμβολίζει την επιτυχία η οποία δόθηκε κι ανήκει στην Καμίλα.
■ Οι αδερφοί ΚαστιλιάνηΣτην επόμενη σκηνή ο ένας αδερφός Καστιλιάνη αντλείται από έναν παραβρισκόμενο στο πάρτι. Μάλιστα, την στιγμή που ο παραβρισκόμενος στο τραπέζι "καρφώνει" την Νταϊάν, αναφέρεται η λέξη "δικαστής" (judge), κι εδώ το συγκεκριμένο πρόσωπο έχει έναν σχετικό ρόλο, αυτόν του δικηγόρου. Εδώ ανακυκλώνονται και τα λόγια που λέει η Νταϊάν στον δολοφόνο «Αυτό είναι το κορίτσι» (This is the girl).
Η κάπως άσχετη κραυγή "Help me!" του Καστιλιάνη, ίσως μπορεί να διαβαστεί σαν κραυγή της ίδιας της Νταϊάν. Η επιθυμία που εκπληρώνεται εδώ είναι καταρχήν η απροθυμία του Άνταμ να πάρει την Καμίλα στον ρόλο και σαν επέκταση η απροθυμία του να πάρει την Καμίλα γενικότερα (και μακάρι να ήταν έτσι, για την Νταϊάν). Όμως κυρίως, εδώ ξεκινά μια βασική ιδέα: η Καμίλα θα πάρει τον ρόλο όχι για την αξία της αλλά λόγω μιας ακατανόητης σκευωρίας, ενός άτιμου μηχανισμού, όπως στην πραγματικότητα παίρνει τους ρόλους επειδή συνάπτει ερωτικές σχέσεις με σκηνοθέτες (πράγμα που είναι κι απάντηση στο κλειδί 8).
Επίσης, πολύ σημαντικό, η Ρίτα/Καμίλα του ονείρου απαλλάσσεται από την ενοχλητική κι ανταγωνιστική, για την Μπέτυ, ιδιότητα της ηθοποιού. Αυτή την "φορτώνεται" η ξανθιά κοπέλα από το πάρτι. Στην πραγματική ζωή είναι ερωτική ανταγωνίστρια οπότε εύκολα στ' όνειρο παίρνει την ανταγωνιστική ιδιότητα της ηθοποιού. Υλικό για την φωτογραφία της ξανθιάς στο τραπέζι αποτελεί, βέβαια, η φωτογραφία που έδειξε η Μπέτη στον δολοφόνο.
■ Ο γκαφατζής δολοφόνοςΣτην επόμενη σκηνή ο δολοφόνος προσπαθεί να κάνει τον φόνο να φανεί σαν αυτοκτονία όμως αποδεικνύεται γκαφατζής και δεν τα καταφέρνει. Εδώ ίσως εκπληρώνεται η επιθυμία της Νταϊάν να μπορούσε να περάσει ο φόνος σαν αυτοκτονία ώστε να μην πέσουν οι υποψίες επάνω της, αν και στο όνειρο δεν εκπληρώνεται τελικά κάτι τέτοιο.
Ίσως πάλι ο γκαφατζής δολοφόνος να είναι μια ελπίδα πως δεν θα μπορέσει (δεν μπόρεσε) να εκπληρώσει τον επόμενο φόνο, της μελαχρινής. Από την άλλη σκοτώνει τόσους πολλούς, μέσα στις γκάφες του, που αποδεικνύεται ιδιαίτερα… φονικός.
Για την συγκεκριμένη σκηνή δεν έχω καταλήξει ακόμα.
■ Το μπλε κλειδίΤο μπλε κλειδί και τα χρήματα συμβολίζουν, βέβαια, τον φόνο της Καμίλας. Αντλώντας από το μπλε του κλειδιού της πραγματικότητας, το μπλε στ’ όνειρο συμβολίζει γενικότερα τον θάνατο. Το κλειδί βρίσκεται στην τσάντα της Ρίτας και η Μπέτη παρουσιάζεται αποστασιοποιημένη, ξένη από αυτό, σαν να μην της ανήκει η ευθύνη.
■ Η πόρνηΗ σκηνή με την πόρνη με προβλημάτισε αρχικά ώσπου μου ήρθε κι εδώ ξαφνικά η επιφώτηση και χάρηκα διότι πλέον δεν έχω καμιά αμφιβολία.
Ο δολοφόνος ψάχνει να βρει το επόμενο θύμα του, την μελαχρινή Καμίλα, μόνο που την ψάχνει ανάμεσα στις πουτάνες: «Κανα καινούργιο κορίτσι στον δρόμο, τελευταία;» (Any new girls on the street, lately?) Νομίζω πως εδώ η Νταϊάν απλά λέει την Καμίλα "πουτάνα", καί σαν βρισιά, αλλά κυρίως υπονοώντας το ότι κοιμόταν με όποιον χρειαζόταν για να κάνει την δουλειά της και να χτίσει καριέρα. Το ότι ο δολοφόνος βάζει την πόρνη να ψάξει στην εσωτερική του τσέπη για τσιγάρο είναι μια από αυτές τις μικρές λεπτομέρειες δίχως ιδιαίτερη σημασία: στην ονειρευομένη Νταϊάν απλά εντυπώθηκε αυτή η εσωτερική τσέπη αφού ο δολοφόνος έβγαλε το μπλε κλειδί από εκεί.
■ Ο Άνταμ πιάνει την γυναίκα του στα πράσαΕδώ απλά δίνεται μια ονειρική εκδοχή στα γεγονότα που διηγήθηκε ο Άνταμ στο πάρτι: πως στο διαζύγιο αυτός πήρε την πισίνα κι η γυναίκα του τον τύπο που την καθάριζε. Μόνο που στο όνειρο τα πάντα μοιάζει μένουν στην γυναίκα του βάζοντας στην θέση την αλαζονεία του Άνταμ, κατ’ επιθυμία της ονειρευόμενης, ο οποίος από εδώ και στο εξής είναι μπατίρης, δαρμένος και διωγμένος κι επιπλέον θα κάνει συμβιβασμούς.
■ Νταϊάν είσαι η ΜπέτηΣτην σκηνή στα Γουέντις βλέπουμε την γκαρσόνα να λέγεται "Νταϊάν", ακριβώς επειδή στο όνειρο η Νταϊάν χρησιμοποιεί το δικό της όνομα, Μπέτη, (όπως θα δούμε στην πραγματικότητα). Ίσως διάλεξε το όνομα αυτό επειδή μοιάζουν εξωτερικά, ξανθούλες με κοντό μαλλί, ή ακόμα επειδή ίσως η Νταϊάν κάποτε δούλεψε εκεί, πράγμα που ίσως υποδεικνύεται από τα καφέ φλιτζάνια που υπάρχουν στα Γουέντις (καί στην πραγματικότητα καί στο όνειρο) αλλά καί στο σπίτι της Νταϊάνας (κι ίσως τσίμπησε κανένα από την δουλειά της).
■ Ας καλέσουμε… εμέναΣτην σκηνή όπου τηλεφωνούν την Ντ. Σέλγουιν του καταλόγου, το λέει ξεκάθαρα η Μπέτη: «Είναι παράξενο να τηλεφωνείς τον εαυτό σου»(It’s strange to be calling yourself). Βέβαια, την πρώτη φορά που βλέπεις την ταινία, κι αν δεν σου έχει κάνει κλικ πως πρόκειται για όνειρο, περνάει απαρατήρητο.
Το μήνυμα στον τηλεφωνητή είναι το πραγματικό μήνυμα του τηλεφωνητή της Νταϊάν, όπως θα αποκαλυφθεί στο τέλος.
■ Το όνομά σου δεν είναι ΜπέτηΠαρόμοια αποκάλυψη έχουμε και λίγο πιο κάτω, όταν μέσα στο βράδυ μια παράξενη γυναίκα επισκέπτεται την Μπέτη. Εκεί ακούμε:
— Το όνομά μου είναι Μπέτη.
— Όχι δεν είναι!Αν και όλο αυτό είναι συγκαλυμμένο μέσα στην σύντομη στιχομυθία.
Και βέβαια έχουμε την αποκάλυψη πως «κάτι άσχημο συμβαίνει!»
■ Ο καουμπόηςΟ καουμπόης αντλείται από έναν τυχαίο παραβρισκόμενο στο πάρτι. Τον βάζω εδώ γιατί είναι μια πολύ χαρακτηριστική σκηνή αν και νομίζω πως η σημασία της είναι κυρίως ως συστατικό της "συνωμοσίας".
■ Πρόβα με την ΡίταΕδώ είναι ενδιαφέρον να προσέξουμε πως η Ρίτα/Καμίλα τώρα φοράει μια διαφορετική, όμως και πάλι πολυτελή, ρόμπα ενώ η Μπέτη/Νταϊάν φοράει μια πολύ απλή καθημερινή ροζ ρόμπα, σαν αυτήν που φοράει και στην πραγματικότητα, όμως εκεί λευκή ή ίσως απλά ξεπλυμένη.
(Πιστεύω, πάντως, πως το κλειδί 6 δεν αφορά ούτε την πολυτελή ρόμπα που φορά η Ρίτα, ούτε αυτήν εδώ την αλλαγή του χρώματος της ρόμπας της Μπέτης κι απλά, πακέτο με το τασάκι και το φλιτζάνι του καφέ, μας δείχνει πως η ερωτική σκηνή, στο τέλος, πρόκειται για κάτι που έγινε παλιότερα.)
Επίσης, εδώ η Μπέτη έχει την αποδοχή της Καμίλας, σαν ηθοποιός, (But you are really good!), κάτι που μάλλον δεν υπήρχε στην πραγματική της ζωή.
■ Πρόβα με τον ΓούντηΕδώ ας παρατηρήσουμε πως σκηνοθέτης της ταινίας είναι ο Μπομπ Μπρούκερ και άρα υπονοείται η ταινία "The Sylvia North Story", για την οποία η Νταϊάν ποθούσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο αλλά της το έκλεψε η Καμίλα. Εδώ έχουμε ακριβώς το αντίθετο κι αυτή είναι κι η εκπλήρωση μιας σημαντικής επιθυμίας: από τον Γούντη μαθαίνουμε πως η προηγούμενη στο κάστινγκ ήταν μια μελαχρινή (άρα η Καμίλα) όμως εδώ η Νταϊάν παίζει καταπληκτικά κι από όσο φαίνεται θα πάρει τον ρόλο κλέβοντάς τον από την Καμίλα, στο όνειρο, αυτόν που δεν κατάφερε να πάρει στην πραγματική ζωή, αυτόν που εκεί "έκλεψε" η Καμίλα από την Νταϊάν.
Επίσης έχουμε την εκπλήρωση επιθυμίας πως είναι μια χαρισματική ηθοποιός που μπορεί να δώσει καταπληκτικές ερμηνείες κερδίζοντας τις εντυπώσεις, μεταξύ αυτών και του Μπρούκερ για τον οποίο ομολογεί, στην σκηνή του πάρτι, πως δεν την είχε σε υπόληψη. Εδώ τον εντυπωσιάζει.
Εδώ όμως ίσως υπονοείται και κάτι άλλο. Αν δώσει κάποιος βάση στην σκηνή θα αντιληφθεί πως πρόκειται για την ερωτική σχέση ενός μεγάλου με μια ανήλικη, ενός φίλου του πατέρα της, κι εξού κι αν αυτή η σχέση μαθευόταν θα τον "βάζανε φυλακή". Να υπονοείται εδώ κάποια σεξουαλική εκμετάλλευση της Μπέτης, όταν ήταν ανήλικη;
■ Στο πλατόΣτο πλατό έχουμε παραποιημένη την πληγωτική εμπειρία της Μπέτης, όταν αντίκρισε την Καμίλα να φιλιέται με τον Άνταμ. Κι εδώ πια καταλήγει η σκευωρία η οποία καταφέρνει να δώσει τον ρόλο στην Καμίλα, η οποία βρίσκεται κρυμμένη, βέβαια, πίσω από την ξανθούλα, η οποία είναι ένα ακόμα πρόσωπο του πάρτι, που χρησιμοποιείται ως ονειρικό υλικό.
Ο ρόλος δόθηκε λοιπόν στην Καμίλα όχι για την αξία της σαν ηθοποιός, αλλά λόγω μηχανισμού (το ότι κοιμόταν με όποιον έπρεπε). Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως η Μπέτη παραιτείται από την πρόβα για να προλάβει να πάει στην Ρίτα, πράγμα που δείχνει τί έγινε στην πραγματικότητα: έχασε τον ρόλο εξαιτίας της Καμίλας. Σταυρωτοί συμβολισμοί, πράγμα που συμβαίνει μια χαρά στα όνειρα, κατά Φρόιντ.
■ Sierra Bonita 2590Εδώ πρόκειται για επίσκεψη στο πραγματικό σπίτι της Νταϊάν. Το πτώμα που βρίσκουν ανήκει στην ίδια την Νταϊάν και πιστεύω πως δείχνει ότι αυτή είχε ήδη σκοπό να αυτοκτονήσει. Έτσι λυτρώνεται από μια δύσκολη κι αγχωτική σκέψη για κάτι που μέλλει να συμβεί αφού εδώ έχει ήδη συμβεί.
Εδώ αυτή που μοιάζει να τρομάζει και να υποφέρει είναι η Καμίλα, σαν να την βάζει στο όνειρό της η Νταϊάν να λέει «θε μου, τί κακό έκανα!»
Μέσα σε όλα, η "ενοχλητική" γειτόνισσα δεν έχει την ευκαιρία να πάρει πίσω τα πράγματά της.
■ Η ξανθιά περούκαΣτην επόμενη σκηνή η Καμίλα κόβει τα μαλλιά της και φοράει μια ξανθιά περούκα, θυμίζοντας εμφανισιακά την Μπέτη. Φαντάζομαι πως η ιδέα είναι πως δεν θα την αναγνωρίσουν έτσι αυτοί που την ψάχνουν. Άλλωστε κι ο δολοφόνος ψάχνει μια μελαχρινή.
Εδώ όμως υπάρχει κυρίως μια ταύτιση ανάμεσα σε Μπέτη-Ρίτα, όμως γιατί; Αυτή η σκηνή μού φάνηκε απροσπέλαστη κι έτσι έψαξα κι έριξα μια ματιά στο σενάριο της ταινίας. Από αυτό το σημείο κι έπειτα υπάρχει μια απόκλιση στο σενάριο καθώς αυτό που βρήκα μάλλον αφορά το πιλοτικό επεισόδιο της σειράς και όχι αυτήν καθαυτήν την ταινία. Έτσι, κατά κάποιον τρόπο, η ξανθιά περούκα, δίχως την επόμενη σκηνή που περιγράφεται στο σενάριο, μάλλον μένει λίγο ανερμήνευτη στην ταινία.
Όμως ήδη έχω φάει εδώ κάμποσες ώρες να γράφω και δεν θα καθίσω τώρα να μελετήσω και το σενάριο.
■ Το σεξΤο όμορφο γλυκό σεξ της πρώτης φοράς νομίζω πως δεν θέλει ανάλυση ποια επιθυμία εκπληρώνει. Εδώ ας παρατηρήσουμε, πάντως, πως η Μπέτη λέει δύο φορές «Είμαι ερωτευμένη μαζί σου», δίχως να πάρει αντίστοιχη απάντηση από την Ρίτα.
■ El Club SilencioΣτο Κλαμπ Σιλένσιο έχουμε κυρίως την μεγάλη αποκάλυψη πως όλα αυτά που συμβαίνουν δεν είναι πραγματικότητα: Είναι μια ψευδαίσθηση (It’s an illusion). Η αποκάλυψη αυτή είναι τόσο ξεκάθαρη που φτάνει στην Μπέτη η οποία αρχίζει να τρέμει σύγκορμη, σχεδόν έτοιμη να βγει απ’ τ’ όνειρο, να ξυπνήσει.
Τα συναισθήματα στο Κλαμπ Σιλένσιο είναι πολύ έντονα. Το τραγούδι είναι γεμάτο πονεμένη αγάπη.
Επίσης, εδώ έχουμε μια ξεκάθαρη παρουσία του μπλε χρώματος που σε αυτό το όνειρο (εξαιτίας του μπλε κλειδιού) συμβολίζει τον θάνατο. Άλλωστε κι η τραγουδίστρια που "θρηνεί" για την αγάπη και έτσι μάλλον ταυτίζεται με την Νταϊάν, πέφτει στο τέλος αναίσθητη ή νεκρή (άλλη μια ένδειξη πως η Νταϊάν σκοπεύει να αυτοκτονήσει).
Το τραγούδι είναι μια ισπανική διασκευή ενός τραγουδιού του Ρόη Όρμπινσον και μεταφράζω εδώ από τα Ισπανικά ένα μικρό απόσπασμα που κάνει ξεκάθαρο πως τα λόγια του τραγουδιού είναι της Νταϊάνας:
«Θρηνώ για την αγάπη σου. Πίστεψα πως σε ξέχασα όμως η αλήθεια είναι πως σε θέλω ακόμα περισσότερο, πολύ περισσότερο από εχθές. Πές μου τί να κάνω; Δεν με θες άλλο! Και πάντα θα θρηνώ για την αγάπη σου.»Ο άντρας με το λευκό μουστάκι εμφανίζεται εδώ δεύτερη φορά (τον έχουμε δει νωρίτερα σαν νοικοκύρη του διαμερίσματος όπου κρύβεται για λίγο ο Άνταμ), πράγμα που κατά Φρόιντ γίνεται μια χαρά, δηλ. υλικό να χρησιμοποιείται σε περισσότερες από μία θέσεις μέσα στο όνειρο.
Πιστεύω πως η κυρίαρχη λέξη σιλένσιο (σιωπή), συμβολίζει επίσης τον θάνατο και το μπλε κουτί μάς φέρνει ακόμα πιο κοντά σε αυτόν.
■ Το μπλε κουτίΠιστεύω πως το ξεκλείδωμα του μπλε κουτιού συμβολίζει αυτήν καθαυτήν την πράξη της δολοφονίας. Όταν σου δίνουν ένα μπλε κλειδί ως σημείο πως ο φόνος έγινε, υποσυνείδητα κάνεις την σύνδεση πως ο φόνος ήταν ένα ξεκλείδωμα.
Η Μπέτη εξαφανίζεται στην σκηνή του ξεκλειδώματος/φόνου διότι η ίδια δεν ήταν μπροστά σε αυτόν. Η Ρίτα/Καμίλα ξεκλειδώνει μόνη της το κουτί, σαν να λέει έτσι η Νταϊάν πως αυτή η ίδια είναι υπεύθυνη για την δολοφονία της.
■ Το κλείσιμο του ονείρουΕδώ τώρα υπάρχει μια κάποια θολούρα. Βλέπουμε την θεία να μπαίνει σε ένα άδειο σπίτι κι έπειτα σαν να βλέπουμε κάτι εμβόλιμες σκηνές οι οποίες συνοδεύονται από βουή κι ίσως αφορούν μιαν άλλη πραγματικότητα. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, κι εφόσον υπάρχει η παραδοχή πως η θεία έχει πεθάνει, μάλλον ανήκει στο όνειρο όπως κι ο καουμπόης, άλλωστε.
Θυμόμαστε τα λόγια του: «Αν τα πας καλά θα με δεις μια ακόμη φορά. Αν δεν τα πας καλά, θα με δεις δύο.» . (Now, you will see me one more time if you do good. You will see me two more times if you do bad.) Εδώ τον βλέπουμε δύο απανωτές φορές. Άρα κάποιος δεν τα πήγε καλά. Μήπως τελικά εκείνα τα λόγια του ήταν προς την Νταϊάν; Εδώ που τα λέμε, δεν τα έκανε καθόλου καλά τα πράγματα. (She did bad.)
Πίσω στην πραγματικότηταΗ Νταϊάν ξυπνάει από τα χτυπήματα της γειτόνισσας στην πόρτα. Γενικότερα στο όνειρο υπάρχουν πολλά χτυπήματα και τηλέφωνα κι εδώ θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως είναι ήχοι από την πραγματικότητα που ενσωματώνονται στο όνειρο, αν και αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.
Το όραμα της Καμίλας δείχνει πως η Νταϊάν είναι σε χάλια ψυχολογική κατάσταση κι ίσως υπό την επήρεια κάποιας ουσίας, ακόμα.
Το πιάνο-τασάκι που παίρνει η γειτόνισσα απλά μας βοηθάει να τοποθετήσουμε χρονικά την ερωτική σκηνή που ακολουθεί: είναι παλιότερη (όταν το τασάκι ήταν ακόμα στο τραπεζάκι). Είναι η στιγμή που η Καμίλα τα χάλασε με την Νταϊάν.
Η επόμενη σκηνή είναι η γνωστή σκηνή στο πλατό όπου η Καμίλα διασκεδάζει με το να πληγώνει την Νταϊάν. Η σκηνή αυτή θα αποτελέσει ονειρικό υλικό για την σκηνή στο πλατό του ονείρου.
Στην επόμενη σκηνή βλέπουμε την Νταϊάν να αυνανίζεται πονεμένη και να διακόπτεται από τηλέφωνο. Όταν το σηκώνει πρόκειται για άλλη σκηνή, από όσο μπορούμε να κρίνουμε από την διαφορετική ένδυση της Νταϊάν.
Η κούρσα με την λιμουζίνα και η απρόσμενη στάση αποτέλεσαν ονειρικό υλικό για την αρχή του ονείρου και τον πηγαιμό της Καμίλας.
Από το πάρτι αντλούνται διάφορα πρόσωπα ως ονειρικό υλικό: η Κόκω, ο αδερφός Καστιλιάνη, ο καουμπόης ο οποίος απλά τυχαίνει να περνά, όμως σε μια στιγμή με έντονη συναισθηματική φόρτιση για την Μπέτη κι εξού κι εντυπώνεται στο μυαλό της.
Στην επόμενη σκηνή, εκεί όπου η Νταϊάν κλείνει την συμφωνία με τον δολοφόνο, έχουμε την γκαρσόνα Μπέτη, με την οποία η Νταϊάν θα ανταλλάξει όνομα μέσ’ στ’ όνειρο. Εδώ έχουμε και την φράση «This is the girl!», η οποία θα εισχωρήσει στο όνειρο, καθώς και το πραγματικό όνομα της Καμίλας, το οποίο φαίνεται στην φωτογραφία: Καμίλα Ρόουντς.
Μετά από αυτήν, μεσολαβεί μια σκηνή παράξενη, από την άποψη πως ανήκει φανερά σε άλλη διάσταση αλλά παρεμβάλλεται κατ’ εξαίρεση στην ακολουθία της πραγματικότητας: αυτή με τον αλήτη και το μπλε κουτί (το οποίο δεν υπάρχει στην διάσταση της πραγματικότητας) και τους δυο μικροσκοπικούς ηλικιωμένους. Εδώ πιστεύω πως έχουμε συγκεντρωμένα τα σύμβολα του φόνου και των ενοχών σε μια πολύ σημαντική εξίσωση η οποία συνοψίζει την ραχοκοκαλιά της ταινίας: ο αλήτης/δολοφόνος κρατάει το κουτί/φόνο το οποίο παράγει τους ηλικιωμένους/ενοχές.
αλήτης/δολοφόνος ⇒ κουτί/φόνος ⇒ ηλικωμένοι/ενοχές ⇒ μπλε χρώμα/θάνατος-αυτοκτονία.Άλλωστε στην συνέχεια είναι φανερό πως οι δύο ηλικιωμένοι αναπαριστούν τις ενοχές της Νταϊάν και είναι αυτοί που την σμπρώχνουν στην αυτοκτονία.
Άρα και στην παρουσία τους στην πολύ αρχή της ταινίας, πριν τους τίτλους, μπορεί να θεωρηθεί πως κρατούν την σημειωλογία τους ως ενοχές, αν και θα πρέπει να διευκρινιστεί ακόμα πού κολλάνε στο τοπίο του διαγωνισμού χωρού και της νεαρής Νταϊάν. (Μήπως κάτι που σχετίζεται με την υποτιθέμενη θεωρία για αποπλάνιση της Νταϊάν, ως ανήλικης; )
Με την αυτοκτονία μπαίνουμε σε μιαν άλλη διάσταση, πράγμα που φαίνεται από τους καπνούς που γεμίζουν το δωμάτιο, κι αμέσως η εικόνα κατακλύζεται από το μπλε χρώμα, τον θάνατο.
Με μια ματιά στο σενάριο του πιλοτικού επεισοδίου δεν βλέπω την αρχή πριν τα γράμματα (τον χορό και την Νταϊάν να προβάλει φωτισμένη) και μήτε το τέλος (από την αυτοκτονία της και μετά) και άρα αυτά μάλλον είναι πράγματα που προστέθηκαν έπειτα και έχω την εντύπωση πως ανήκουν έξω από την πραγματικότητα αλλά κι έξω από το όνειρο. Για εμένα η ξανθιά Καμίλα κι η εμφάνιση των ηλικιωμένων στον χορό της αρχής παραμένουν κάπως δυσερμήνευτα.
Να σημειώσω πως η υπερφωτισμένη προβολή της Νταϊάν και της ξανθιάς Καμίλας, στο τέλος, δεν ανήκει στην πραγματικότητα (αφού η σκηνή με την περούκα είναι του ονείρου) και άρα μπορούμε να συμπεράνουμε πως η αντίστοιχη υπερφωτισμένη προβολή των ηλικιωμένων στην αρχή, επίσης δεν ανήκει στην πραγματικότητα. Άλλωστε θα περιμέναμε να δούμε την νικήτρια Νταϊάν να στέκεται όχι μόνη της αλλά με τον καβαλιέρο της, αφού το τζίτερμπαγκ είναι χορός για δύο.
Σε οποιαδήποτε σκηνή η γυναίκα με τα μπλε μαλλιά αναγγέλλει τον αφορισμό: σιωπή (θάνατος), και είναι ο θάνατος η ίδια.
Μια ιστορία προδομένης αγάπης κι εκδίκησης, ένα φροϊδικό όνειρο και μια από τις καλύτερες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου έχει τελειώσει.
Τα Δέκα ΚλειδιάΓια την προώθηση της ταινίας ζητήθηκε από τον Λιντς να δώσει 10 υποδείξεις (clues) για την λύση του μυστηρίου. Έχοντας δώσει όλη την παραπάνω ερμηνεία μπορούμε πια να δοκιμάσουμε να απαντήσουμε, γιατί ίσως κάποιοι αναζητήσουν απαντήσεις και γι’ αυτά, συγκεκριμένα.
Δίνω τα "κλειδιά" καί στα Ελληνικά, όπως τα μετάφρασε η Προοπτική, αλλά καί στα πρωτότυπα Αγγλικά, μιας και υπάρχουν μεταφραστικές αποκλίσεις και π.χ. στο πρώτο κλειδί, στα Ελληνικά, δεν διευκρινίζεται πως υπάρχουν δύο πράγματα ενδιαφέροντος, πριν τους τίτλους.
1) Pay particular attention in the beginning of the film: at least two clues are revealed before the credits.Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στην αρχή της ταινίας πριν από την εμφάνιση των τίτλωνΕδώ το ένα βέβαιο κλου είναι η πτώση στο μαξιλάρι, ένδειξη πως πρόκειται να ξεκινήσει ένα όνειρο. Το άλλο είναι η νίκη της Μπέτης στον διαγωνισμό χορού, που της γέννησε την επιθυμία να δοκιμάσει την τύχη της στο Χόλιγουντ.
2) Notice appearances of the red lampshade.Παρατηρήστε το κόκκινο πορτατιφ.Το κόκκινο πορτατίφ το βλέπουμε στο όνειρο και στην πραγματικότητα. Υπάρχει κι είναι δίπλα στο τηλέφωνο της Νταϊάν.
3) Can you hear the title of the film that Adam Kesher is auditioning actresses for? Is it mentioned again?Μπορείτε να ακούσετε τον τίτλο της ταινίας για την οποία ο ήρωας Ανταμ Κεσερ βλέπει τις οντισιόν των ηθοποιών; Ο τίτλος αυτός αναφέρεται ξανά; Το όνομα της ταινίας είναι "The Sylvia North Story" ο οποίος αναφέρεται μία φορά στο όνειρο και μία φορά στην πραγματικότητα. Είναι η ταινία για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της οποίας έκανε κάστινγκ η Νταϊάν αλλά τον ρόλο της τον "έκλεψε" η Καμίλα.
4) An accident is a terrible event... notice the location of the accident.Παρατηρήστε την τοποθεσία όπου λαμβάνει χώρα το ατύχημαΤο ατύχημα λαμβάνει χώρα στην Οδό Μαλχόλαντ. Είναι ο δρόμος τον οποίο ταξίδεψε η Νταϊάν για να πάει στο πάρτι, κι οποίος εντυπώθηκε στην μνήμη της για την απρόσμενη στάση και την μετέπειτα τραυματική εμπειρία. Έτσι αυτή η οδός διεισδύει στο όνειρο και τώρα τον ταξιδεύει η Καμίλα, και πάλι, με απρόσμενη στάση.
5) Who gives a key, and why?Ποιός δίνει το κλειδί και γιατί;Ο δολοφόνος σαν σύνθημα πως "η δουλειά έγινε" κι η Καμίλα είναι νεκρή. Το χαρακτηριστικό μπλε κλειδί διεισδύει στο όνειρο όμως με άλλη μορφή.
6) Notice the robe, the ashtray, the coffee cup.Παρατηρήστε τη ρόμπα, το τασάκι και το φλυτζάνι του καφέ.Εδώ η αναφορά είναι στην σκηνή που η Νταϊάν ετοιμάζει καφέ και έπειτα ορμάει στην Καμίλα, πάνω στον καναπέ. Η ρόμπα εξαφανίζεται, το φλιτζάνι του καφέ γίνεται ποτήρι με ουίσκι και το τασάκι που κανονικά δεν πρέπει να υπάρχει πια στο τραπέζι, είναι εκεί. Όλα αυτά δείχνουν πως γλιστρήσαμε σε διαφορετική σκηνή, κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν, από όσο μπορούμε να κρίνουμε από το τασάκι.
7) What is felt, realized and gathered at the club Silencio?Τι νιώθουμε και αντιλαμβανόμαστε μέσα στο κλαμπ Σιλέντσιο; Και ποιοί είναι συγκεντρωμένοι εκεί;Εδώ έχω επιφύλαξη για την ελληνική μετάφραση και νομίζω πως το "gathered" δεν αναφέρεται στο ποιοι είναι εκεί αλλά τί βρίσκεται εκεί στα χέρια τους. Όπως και να χει, στο Κλαμπ Σιλένσιο κυριαρχεί το αίσθημα του πόνου, της πονεμένης, διαλυμένης αγάπης. Μας αποκαλύπτεται πως αυτό που βλέπουμε είναι μια ψευδαίσθηση, ένα όνειρο. Τέλος, εδώ εμφανίζεται το μπλε κουτί το οποίο το έχει η Νταϊάν. Αν συνδυαστεί με το μπλε κλειδί που έχει η Καμίλα θα έχουμε το ξεκλείδωμα δηλ. τον φόνο της Καμίλας.
8) Did talent alone help Camilla?Η Καμίλα βοηθήθηκε μόνο από το ταλέντο της;Όχι. Η Καμίλα έκανε ερωτικές σχέσεις με σκηνοθέτες ώστε να σιγουρεύει ρόλους και να βοηθάει την καριέρα της.
9) Notice the occurrences surrounding the man behind WinkiesΠαρατηρήστε τα δρώμενα γύρω από τον άνδρα που βρίσκεται πίσω από τα WinkiesΟ άντρας πίσω από τα Γουνίνκις συμβολίζει εν μέρει τον φόνο κι εν μέρει τις ενοχές. Ο Νταν/Νταϊάν θέλει να βεβαιωθεί πως αυτός δεν είναι εκεί (ο φόνος δεν έχει γίνει) ώστε να απολέσει το «πολύ δυσάρεστο συναίσθημα» (των ενοχών) όμως αυτός είναι εκεί, ο φόνος έχει γίνει, ο Νταν πεθαίνει εξαιτίας του προαναγγέλλοντας την αυτοκτονία την οποία ήδη έχει προμελετήσει η Νταϊάν.
10) Where is Aunt Ruth?Που είναι η θεία Ρουθ;Στο όνειρο υποτίθεται πως είναι στον Καναδά. Στην πραγματικότητα έχει πεθάνει (κι ίσως δεν την λένε Ρουθ).
ΚλείνονταςΘέλησα να κρατήσω την ερμηνεία ευσύνοπτη, και παρότι πιστεύω πως έγραψα πυκνά, βλέπω πως αναπόφευκτα έχει ξεφύγει σε μήκος και λυπάμαι αν σας κούρασα.
Έχω την βεβαιότητα πως η ερμηνεία στο μεγαλύτερο μέρος της είναι ορθή κι από εκεί και πέρα με χαρά να συζητήσουμε τα διάφορα σημεία της καθώς και άλλα θέματα στα οποία δεν αναφέρθηκα. Το βέβαιο είναι πως η ταινία προσφέρει πολύ υλικό για συζήτηση.
Πιστεύω, πάντως, πως βοηθάει στην κατανόηση μιας δύσκολης ταινίας και προσωπικά είμαι βέβαιος πως πέφτω αρκετά μέσα.
