O Robert Powell σήμερα
Η ταινία του Zeffirelli, παρ' ότι σε πολλούς τομείς υπερτερεί ξεκάθαρα των άλλων ταινιών με θέμα τον Ιησού (μπάτζετ, απίστευτο καστ, διάρκεια που επιτρέπει την προσοχή στη λεπτομέρεια, υποβλητική μουσική από τον Maurice Jarre), και μπορεί συνεπώς να νοηθεί ως αυτόνομη βιογραφική-αγιογραφική δημιουργία, δεν μπορεί, ωστόσο, να μην ιδωθεί και ως μέρος μιας ειδικής κατηγορίας, με πρώτο εκπρόσωπο μια γαλλική παραγωγή του 1903 διάρκειας 44ων λεπτών με τίτλο La Vie et la passion de Jésus Christ των Lucien Nonguet και Ferdinand Zecca, και τελευταίο την αμφιλεγόμενη ταινία The Passion of the Christ (Τα Πάθη του Χριστού) (2004) του Mel Gibson. Ο λόγος, για τις ταινίες που αναφέρονται στη ζωή και το μαρτύριο του Χριστού, η κάθε μια απ' τις οποίες ξεχωρίζει με τον τρόπο της, έκανε τη δική της αίσθηση στην εποχή της, εντυπωσίασε, συγκίνησε, αγαπήθηκε, αποδοκιμάστηκε ή μισήθηκε με πάθος. Καμιά απ' αυτές δεν μπορεί να θεωρηθεί αδιάφορη.
Η κινηματογραφική απόδοση των Παθών ξεκίνησε ουσιαστικά το 1912, με τη διάρκειας 71 λεπτών υπερπαραγωγή του βωβού From the Manger to the Cross του Sidney Olcott
Επόμενη εμφάνιση του Χριστού στο αριστοτεχνικό, κλασσικό Intolerance (Μισαλλοδοξία) (1916) του D.W. Griffith. Πρόκειται για μια βουβή, σπονδυλωτή ταινία, που αφηγείται με άνισο, αλλά άκρως πρωτότυπο τρόπο τέσσερις ιστορίες - τέσσερα τραγικά παραδείγματα του μέχρι πού μπορεί να φτάσουν μεμονωμένοι άνθρωποι, σύνολα ανθρώπων ή ολόκληρες κοινωνίες κινούμενες από τη μισαλλοδοξία. Τα επεισόδια είναι η καταστροφή της Βαβυλώνας, η σφαγή των Ουγενότων, η σταύρωση του Ιησού και η άδικη καταδίκη σε θάνατο μιας γυναίκας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ακολουθεί το King of Kings (O Βασιλεύς των Βασιλέων) (1927) του Cecil B. DeMille. Ο πρωταγωνιστής H.B. Warner, καθώς και η Dorothy Cumming που υποδύθηκε την Παναγία, δεσμεύτηκαν με συμβόλαιο να μην παίξουν αντιχριστιανικό ρόλο για πέντε χρόνια, αλλά και να μην κάνουν τίποτα "αντιχριστιανικό" (μπαράκια, τζόγο, γήπεδο κ.λπ.) κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων.
Τον ίδιο τίτλο είχε και η υπερπαραγωγή του 1961 King of Kings (Ο Βασιλεύς των Βασιλέων) (1961) του Nicholas Ray. Η ταινία αυτή, αν και ενδιαφέρουσα, θεωρείται ότι έχει αρκετές ατέλειες και αφελή τρόπο παρουσίασης του χαρακτήρα του Ιησού. Παραμένει, όμως, πιστή στα Ευαγγέλια. Στην εποχή της θεωρήθηκε αξιόλογη. Σήμερα είναι ξεπερασμένη.
Μια από τις ομολογουμένως ωραιότερες ταινίες όλων των εποχών, η πιο πιστή ίσως απόδοση ευαγγελικού κειμένου στον κινηματογράφο και σίγουρα μια απ' τις πιο αξιόλογες ταινίες με θέμα τον Ιησού γυρίστηκε το 1964 από τον άθεο Pier Paolo Pasolini. To Il vangelo secondo Matteo (Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο) παρουσίασε έναν Χριστό δισυπόστατο, με τονισμένες εξίσου τη θεία και την ανθρώπινη φύση.
To 1965 o George Stevens γύρισε το The Greatest Story Ever Told (Η μεγαλύτερη Ιστορία του Κόσμου), μια εκδοχή του βίου του Χριστού με τον Max von Sydow στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η φιγούρα του Sydow στον σταυρό εντυπωσίασε και συγκίνησε το κινηματογραφόφιλο κοινό, και δεν ξεχάστηκε παρά μόνο όταν αντικαταστάθηκε από αυτήν του Robert Powell.
Η πιο ευφάνταστη, ευχάριστη και ανορθόδοξη θεατρική και κινηματογραφική απόδοση του Θείου Δράματος δεν είναι άλλη από το πολυσυζητημένο Jesus Christ Superstar (1973) του Norman Jewison, μια ροκ όπερα σε μουσική του Andrew Lloyd Webber και στίχους του Tim Rice. Ο Χριστός τραγουδάει επάνω στον σταυρό, ο Ιούδας είναι μαύρος και ιδεαλιστής, οι ακόλουθοι του Ιησού είναι παιδιά των λουλουδιών που χορεύουν συνεχώς και οι διώκτες του κυβερνητικοί και στρατηγοί - μάλλον οι ίδιοι που οδήγησαν τις ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Η ταινία και η θεατρική παράσταση συνδύασαν τη θρησκευτικότητα με το επαναστατικό πνεύμα των σίξτις και των σέβεντις και έγραψαν τη δική τους ιστορία.
O "Ιησούς" του Zeffirelli προβλήθηκε πρώτη φορά το 1977, και από τότε αποτελεί μια σταθερή τηλεοπτική αξία. "Ήθελα έναν Χριστό πρότυπο. Απλό, συνηθισμένο, ευαίσθητο άνθρωπο", είχε δηλώσει ο δημιουργός της. Μια δεκαετία αργότερα βγήκε στις αίθουσες το αιρετικό αριστούργημα του Martin Scorsese The Last Temptation of Christ (Ο Τελευταίος Πειρασμός) 1988. Βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, το έργο παρουσίαζε έναν Ιησού δίχως θεϊκή υπόσταση, έναν άνθρωπο τρομοκρατημένο από τη βεβαιότητα του θανάτου, όχι απαλλαγμένo από τις σαρκικές απολαύσεις. Η ταινία πολεμήθηκε όσο λίγες. Οι απανταχού πιστοί χριστιανοί εξαγριώθηκαν με την ταινία, η εκκλησία την αποκήρυξε, κινηματογράφοι αρνήθηκαν να την προβάλουν, ενώ σε πολλές χώρες λογοκρίθηκε ή απαγορεύτηκε. Κριτικοί την αποδοκίμασαν δίχως να την έχουν δει. Στην Ελλάδα απαγορεύτηκε η προβολή της ύστερα από εισαγγελική παρέμβαση.
To 2004 κυκλοφόρησε η ταινία του Mel Gibson The Passion of the Christ (Τα Πάθη του Χριστού). Πρόκειται για μια απ' τις πιο βίαιες που έχουν γυριστεί ποτέ. Έχοντας τους ηθοποιούς να μιλούν αραμαϊκά, ο Gibson αφηγείται το τελευταίο δωδεκάωρο της ζωής του Ιησού και τη σταύρωσή του. Αυτή η ιδιαίτερα τολμηρή, ρεαλιστική μεταφορά του Θείου Δράματος προκάλεσε ακραίες αντιδράσεις. Για άλλους πρόκειται για μια απ' τις ειλικρινέστερες ταινίες για τον Χριστό, και για άλλους για μια απεχθή, ακόμα και βλάσφημη δημιουργία, που μοναδικό στόχο έχει να δοκιμάσει την υπομονή του κοινού και να σοκάρει. Το σίγουρο είναι ότι δεν πέρασε απαρατήρητη.
Πολλές απ' τις ταινίες αυτές τις περιβάλλει η γνωστή "κατάρα", για κάποιους "οργή του Θεού" που χτυπά αυτούς που ασχολούνται με τον Χριστό στο σινεμά: θάνατοι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, μετέπειτα επαγγελματικές αποτυχίες των ηθοποιών και συντελεστών, ιστορίες κακοτυχιών στις προβολές τους, κυρίως στις πρεμιέρες κ.ο.κ. Για παράδειγμα, ο πρωταγωνιστής της ταινίας του Gibson, ο Jim Caviezel χτυπήθηκε από κεραυνό κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ένα άλλο μέλος του καστ χτυπήθηκε από κεραυνό δύο φορές, μια γυναίκα πέθανε από καρδιακό επεισόδιο την ώρα που παρακολουθούσε τη σταύρωση στην επίσημη πρεμιέρα της ταινίας, ενώ την ίδια μέρα πέθανε από λευχαιμία ο Carl Anderson, ο ηθοποιός που είχε υποδυθεί τον Ιούδα στο Jesus Christ Superstar . Πολλά και διάφορα τα περιστατικά αυτού του τύπου. Να σχολιάσω πάνω σ' αυτό, ότι η "κατάρα" δεν μπορεί παρά να αυξάνει το δέος που αισθάνεται ο θεατής παρακολουθώντας το Θείο Πάθος στην οθόνη. Αρκεί, όμως, να σκεφτούμε ότι σε κάθε ταινία, ιδιαίτερα χολιγουντιανή, οι συντελεστές είναι εκατοντάδες, ακόμα και χιλιάδες, ενώ οι θεατές εκατομμύρια. Κάποιοι απ' αυτούς είναι λογικό να στέκονται πιο άτυχοι απ' τους υπόλοιπους...
.