Τίτλος: Ο Δράκος (Αγγλ. The Ogre of Athens)
Έτος παραγωγής: 1956
Σκηνοθεσία: Νίκος Κούνδουρος
Σενάριο: Ιάκωβος Καμπανέλλης
Ηθοποιοί: Ντίνος Ηλιόπουλος, Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, Γιάννης Αργύρης, Θανάσης Βέγγος, Μαρίκα Λεκάκη, Ανέστης Βλάχος, Θεόδωρος Ανδρικόπουλος
Πρωτότυπη μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Διάρκεια: 103΄
imdb
Υπόθεση
Ένας ταπεινός άνθρωπος, που ζει περιφρονημένος και στο περιθώριο της ζωής, ετοιμάζεται να περάσει μοναχικά την πρωτοχρονιά του. Μονάχα που μοιάζει με έναν διαβόητο κακοποιό, τον "δράκο". Η ατυχής αυτή ομοιότητα βάζει την αστυνομία να το καταδιώκει κι η μοίρα τον φέρνει σε επαφή με τον υπόκοσμο, που κι αυτός με την σειρά του τον δέχεται σαν "δράκο", και θέλει να τον κάνει αρχηγό. Ο φτωχός άνθρωπος σαν υπνωτισμένος βυθίζεται στον νέο κόσμο και στον ξένο ρόλο καθώς πρώτη φορά οι άνθρωποι τον μετράνε, τον φοβούνται και τον υπολογίζουν.
Άποψη
Μια από τις πιο δυνατές στιγμές του ελληνικού κινηματογράφου σε μια σχετικά πρώιμη γι’ αυτόν εποχή. Όλοι οι ηθοποιοί εξαίρετοι με τον Ντίνο Ηλιόπουλο να ξεχωρίζει στον πρωταγωνιστικό δραματικό ρόλο.
Το σενάριο είναι, βέβαια, του μεγάλου Έλληνα θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλη (που έγραψε και το σενάριο για την «Στέλλα»). Κάτι που δεν το έχω δει να αναφέρεται πουθενά είναι πως η ιστορία έχει το ίδιο ακριβώς θέμα με το θεατρικό «Το Θεριό του Ταύρου» του Τούρκου Αζίζ Νεσίν, το οποίο κυκλοφόρησε το 1957. «Ο Δράκος» κυκλοφόρησε το 1956 και σύμφωνα με τον σκηνοθέτη γυριζόταν για δύο χρόνια1 δηλαδή ήδη από το 1954. Όμως υπάρχει περίπτωση η ιστορία του Νεσίν να κυκλοφόρησε ακόμη νωρίτερα σε μορφή διηγήματος, πράγμα το οποίο δεν έχω καταφέρει ακόμα να διασταυρώσω. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, αξίζει να σημειωθεί πως Καμπανέλης και Νεσίν, μοιράζονται την ίδια περίπου περίοδο την ίδια ακριβώς ιστορία.
Όπως σημείωσα και πιο πάνω, η δεύτερη αυτή ταινία του Κούνδουρου πήρε δύο χρόνια να γυριστεί, κυρίως λόγω των θεατρικών υποχρεώσεων του Ηλιόπουλου.1 Όταν επιτέλους βγήκε στις αίθουσες, δεν εκτιμήθηκε ιδιαίτερα, και πολεμήθηκε μάλιστα από την Αριστερά, μάλλον επειδή έδινε δήθεν μια άσχημη εικόνα για το "προλεταριάτο" και κατέληξε σε εμπορική αποτυχία. Ο σκηνοθέτης έχει πει σε συνέντευξη: Θυμάμαι ακόμα την κριτική της «Αυγής». Έλεγε «να παρέμβει ο εισαγγελέας σε αυτήν την αθλιότητα».
Όμως εδώ, φυσικά, δεν είναι το θέμα κάποιο προλεταριάτο παρά η μοναξιά του ήρωα. Ένας αντιήρωας περιφρονημένος από τους λίγους γνωστούς κι αδιάφορος για όλους τους άλλους, ο οποίος στο κατώφλι άλλης μιας καταθλιπτικής πρωτοχρονιάς βλέπει το σπότλαϊτ να πέφτει πάνω του και ξάφνου είναι κάποιος κι ο κόσμος τον υπολογίζει, κι έτσι κρατάει τον ξένο ρόλο που του δίνει υπόσταση κι ανάστημα ανάμεσα στους ανθρώπους.
Πιστεύω πως ανήκει στην γενικότερη μεταπολεμική προβληματική, την οποία εκφράζει μεταξύ άλλων κι ο Αντώνης Σαμαράκης στο δικό του έργο, όπου μετά την τεράστια καταστροφή υπήρξε μια ελπίδα για έναν νέο κόσμο, μια ελπίδα που ξέφτισε μέσα στην απρόσωπες μεγάλες πόλεις όπου ο άνθρωπος έφτασε να ζει μια καταφρονημένη ζωή δίχως να γνωρίζει καν τον διπλανό του.
Σκέφτομαι πως ίσως η ιστορία μπορεί επίσης να αναγνωστεί μεσσιανικά και κάπως παράλληλα προς την ιστορία του Χριστού. Έχουμε έναν καταραμένο κόσμο (τον υπόκοσμο της ταινίας) που δέχεται την έλευση ενός Μεσσία στον οποίο εναποθέτει τις ελπίδες του, την προσαγωγή στην αρχή η οποία τον βρίσκει αθώο, και το προδομένο πλήθος με την δική του ετυμηγορία.
Η μουσική του μεγάλου Χατζηδάκι ντύνει με τον πιο όμορφο τρόπο την ταινία, αλλού επιτείνοντας το δράμα κι αλλού δημιουργώντας ένταση. Μέσα στο σκοτεινό καμπαρέ έχουμε την γλυκιά, λιτή εκτέλεση από το «Πώς τον Λεν τον Ποταμό» και προς το τέλος ένα αλλόκοτο ζεϊμπέκικο (με τον Βασίλη Τσιτσάνη, μάλιστα, στο μπουζούκι) γίνεται ένας μοναχικός χορός όμως όχι για έναν αλλά για πολλούς, καθώς οι θαμώνες σηκώνονται και μπλέκονται μαζί κι είναι σαν να βλέπεις πολλές μοναξιές, όπως αυτή του ήρωα, μαζεμένες.
Η ταινία ήταν υποψήφια για Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας και στα Αγγλικά κυκλοφορεί με τον τίτλο "The Ogre of Athens".
"Ο Δράκος" έχει αναγνωριστεί πια σαν μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών, και πράγματι, ακόμα λάμπει σαν ένα παλιό, σκοτεινό διαμάντι.
Τρέιλερ
1 Συνέντευξη στον Γιώργο Πισσαλίδη, περιοδικό "Patria", τεύχος 29 (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2011)
