Turks Fruit (1973)

[Φαροφύλακας]

Τίτλος: Turks Fruit
Έτος παραγωγής: 1973
Σκηνοθεσία: Paul Verhoeven
Σενάριο: Gerard Soeteman, Jan Wolkers
Ηθοποιοί: Monique van de Ven, Rutger Hauer, Tonny Huurdeman…
Πρωτότυπη μουσική: Rogier van Otterloo
Διάρκεια: 108΄


Υπόθεση
Η έντονη ιστορία αγάπης δυο ανέμελων ανθρώπων.

Άποψη
Η πιο ξακουστή ταινία του ολλανδικού κινηματογράφου είναι ένα δράμα βασισμένο σε ένα βιβλίο του 1969, του Jan Wolkers, ο οποίος, πέρα από συγγραφέας, υπήρξε γλύπτης και ζωγράφος.

Η ταινία έχει απρόσμενο ξεκίνημα. Μέσα σε τρία λεπτά, μέσα από φόνους κι έναν αυνανισμό, βλέπουμε να μας παραδίδεται ένας ψυχοπαθής ήρωας και δίνεται η εντύπωση πως ξεκινά μια ταινία τρόμου. Όμως σύντομα αρχίζει να ξεκαθαρίζεται η πλάνη κι η ταινία συνήθως συγκρίνεται με το Love Story αν κι έχει μεγάλες διαφορές με αυτό: είναι πιο ωμή, με πολλή γύμνια, λιγότερο ρομαντισμό, κι η σχέση των ηρώων είναι πολύ πιο θυελλώδης. Ο τίτλος, κατά λέξη "τούρκικο φρούτο", σημαίνει απλά λουκούμι, κι είναι αναφορά σε μια περιστασιακή σκηνή με λουκούμια.



Ένα ανθρώπινο δράμα, ένας έντονος έρωτας στο ξεκίνημά του, στις μεγάλες στιγμές του, στην παρακμή του. Η πάλη να κρατήσουμε αυτό που έχουμε, αυτό που θέλουμε, αυτό που χάνουμε, η αμήχανη ματιά που αντικρίζει αυτό που δεν θα ξαναείναι ποτέ ίδιο με αυτό που υπήρξε.

Η ταινία έκανε εντύπωση όταν βγήκε και προτάθηκε για όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας με αγγλικό τίτλο "Turkish Delight". Η μεγάλη επιτυχία της έδωσε ώθηση στην σκηνοθετική καριέρα του Φερχούφεν και στην υποκριτική καριέρα του Ρούτχερ Χάουερ. Και βέβαια ο Φερχούφεν σκηνοθέτησε έπειτα τον Χάουερ ξανά και ξανά, με πιο χαρακτηριστική ταινία μάλλον το "Flesh & Blood".

Η μουσική καταφέρνει να δώσει ένα πολύ χαρακτηριστικό θέμα, με σφύριγμα σε τζαζ μονοπάτια, δίχως όμως να ξεχωρίζει πέρα από αυτό.

Σκέφτομαι πως ίσως μέρος της εντύπωσης που προκάλεσε τότε οφείλεται στην ωμότητα της αφήγησης και στο πολύ γυμνό και δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί να εντυπωσιάσει στον ίδιο βαθμό σήμερα. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, πρόκειται για μια δραματική ιστορία αγάπης με όλη την αισθητική της εποχής της και κάποιοι σίγουρα θα την δουν με ενδιαφέρον.

Το καλύτερο τρέιλερ που βρήκα είναι το ακόλουθο αν και αναρωτιέμαι κατά πόσο είναι εκείνης της εποχής. Επίσης, ίσως έχει μια δυο σκηνές παραπάνω από όσες θα έπρεπε.
Τρέιλερ

[Χήθκλιφ]

Η παρουσίαση μου κίνησε την περιέργεια κι έτσι αποφάσισα να τη δω. Το έντονο ξεκίνημα πράγματι οδηγεί σε εύκολα και λανθασμένα συμπεράσματα, αλλά πετυχαίνει τον στόχο του, αιχμαλωτίζοντας την προσοχή. Σε γενικές γραμμές, μου άρεσε το διάσπαρτο σαρκαστικό χιούμορ της ταινίας - ιδίως οι σκηνές του Έρικ με την πεθερά του ήταν ξεκαρδιστικές!

Εκείνο όμως που κυριάρχησε για μένα και ένιωθα πως διαποτίζει την ταινία, ήταν η διάχυτη αίσθηση θνητότητας καθώς και η ασχήμια του ανθρώπινου σώματος ως φθαρτή ύλη.. Μία σκηνή που ξεχώρισα και μου άρεσε ιδιαίτερα για τον συμβολισμό της είναι το σημείο που ο Έρικ τοποθετεί τα λουλούδια στο στήθος της Όλγας παρομοιάζοντας την με την Περσεφόνη ενώ χτυπάει το τηλέφωνο.. Μετά την σύντομη συνομιλία και καθώς εκείνη απομακρύνει τα λουλούδια, η κάμερα εστιάζει επάνω της όπου έχουν απομείνει μερικές προνύμφες..

Αρχικά μάλλον αντιπάθησα τον χαρακτήρα που υποδύεται ο Ρούτγκερ Χάουερ, αλλά στην πορεία γινόταν συμπαθέστερος, μέχρι που στο τέλος σχεδόν θαύμασα την στάση του και την αφοσίωση του. Πιο συμπαθητικός χαρακτήρας ήταν μακράν ο πατέρας της Όλγας και νομίζω πως δύσκολα θα ξεχάσω την σκηνή του στο κρεβάτι. (Επίσης δεν μπόρεσα να μην προσέξω την, κατά την γνώμη μου, μεγάλη ομοιότητα της Μονίκ Φαν ντε Φεν με την 'δική μας' Δώρα Σιτζάνη..!).

Γενικότερα, ήταν μία ενδιαφέρουσα ταινία και χαίρομαι που μου δόθηκε αφορμή να την δω, καθότι μάλλον δύσκολα θα έπεφτα επάνω της ή θα την αναζητούσα από μόνη μου.

[Φαροφύλακας]

Νομίζω πως το εντοπίζεις πολύ καλά, Χήθκλιφ όταν γράφεις:

Εκείνο όμως που κυριάρχησε για μένα και ένιωθα πως διαποτίζει την ταινία, ήταν η διάχυτη αίσθηση θνητότητας καθώς και η ασχήμια του ανθρώπινου σώματος ως φθαρτή ύλη..

Η φθορά του σώματος είναι παντού κρυμμένη στην αφήγηση, όπως στα έργα του Έρικ: τα σκουλήκια στα πόδια του Λαζάρου, ή και οι μισοκαμένες κούκλες. Κι ομοίως έχουμε από νωρίς αναφορές...

στον καρκίνο: η ανησυχία της Όλγας για τα κόκκινα κόπρανα, ο καρκίνος στήθους της μητέρας...

Ο Έρικ της αρχής είναι από τους πιο αντιπαθητικούς χαρακτήρες που έχω δει σε ταινία. Όσο προχωρά η ταινία, πράγματι, τα συναισθήματα κάπως μεταστρέφονται. Όμως η αφήγηση είναι αναδρομική κι ο αντιπαθής χαρακτήρας βρίσκεται χρονικά κάπου στην μέση. Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, δυσκολεύομαι να συμπονέσω κάποιον άνθρωπο που επειδή έχει πληγωθεί ο ίδιος, δείχνει αδιαφορία (ή και ικανοποίηση) στο να πληγώνει αυτός άλλους.

Η ταινία είναι αξιοσημείωτη κι από την άποψη πως είναι αυτή που πυροδότησε δυο μεγάλες καριέρες: του Ρούτχερ Χάουερ και του Πάουλ Φερχούφεν. Η Μονίκ Φαν ντε Φεν δεν κατάφερε κάτι αντίστοιχο και την έχω ξαναδεί μόνο στο Amsterdamned, μια ολλανδική ταινία δράσης του 1988 (που μήτε την θυμάμαι κιόλας πια).

Από ομοιότητες, ο γιατρός φίλος, προς το τέλος, μου θυμίζει κάπως αδικαιολόγητα τον Τζων Κληζ. Ίσως φταιν οι φαβορίτες και το χτένισμα της εποχής.

[Χήθκλιφ]

Η σκηνή με τις καμένες κούκλες που παραθέτεις, είναι η δεύτερη που μου άρεσε και ξεχώρισα, καθώς εμπεριείχε επιπλέον κάτι απροσδιόριστα ανησυχητικό, ενώ οι υπόλοιπες συντέλεσαν στην "διάχυτη αίσθηση" που προανέφερα.

Ούτε εγώ κατέληξα βέβαια να τον συμπαθώ, όμως δεν μου ήταν εντελώς αντιπαθής επειδή κατάλαβα τουλάχιστον τους λόγους για την συμπεριφορά του (άλλωστε δεν πρόκειται για σπάνιο φαινόμενο, μάλλον το αντίθετο και συνεπώς είναι χαρακτηριστικά ανθρώπινο). Εν τέλει δεν μου ταίριαξε κάποιος από τους δύο κεντρικούς χαρακτήρες, σκέφτομαι όμως ότι η αντιπάθεια που προξενούν οφείλεται πιθανότατα και στις καλές ερμηνείες των ηθοποιών - που παρεμπιπτόντως επέδειξαν αξιοθαύμαστο θάρρος, δεδομένης της διόλου κολακευτικής αυτό - έκθεσης που απαιτούσαν οι ρόλοι.

[Φαροφύλακας]

Προσωπικά την "αυτοέκθεση" (την γύμνια) δεν την θεωρώ μη κολακευτική.

Καταρχήν, πιστεύω ότι η γύμνια της ταινίας δεν έχει σκοπό να προκαλέσει. Οι Ολλανδοί έχουν την τάση να αποδαιμονοποιούν την γύμνια και το σεξ σαν κάτι το πολύ φυσιολογικό, κάτι το καθημερινό1, πόσο μάλλον εκεί, στον απόηχο της σεξουαλικής επανάστασης, και μάλλον αυτό αποτυπώνεται αισθητικά σε αυτήν την ταινία: η γύμνια και το σεξ δίνονται σαν κάτι το καθημερινό και το απλό, δίχως μυστήριο, δίχως μαγεία.



Παρόλα αυτά, μέσα στην απομυθευμένη γύμνια, ο Φερχούφεν παρεμβάλει κάποιες στιγμές με ποίηση, όπως οι δύο που βάζω εδώ, αλλά και το καρέ που έβαλα στην παρουσίαση.



1κι έχουν κατηγορηθεί γι' αυτό, με χιούμορ, στο βιβλίο "The Undutchables".

[Χήθκλιφ]

Η γύμνια δεν μου φάνηκε προκλητική η ενοχλητική, ίσως όμως λόγω αυτής της απομυθοποίησης που αναφέρεις μου έφερε στο νου οργανικούς συνειρμούς (του σώματος ως πηγή οργανικών απεκκρίσεων) κάτι που με εμπόδισε να δω την ομορφιά, δίχως φυσικά αυτό να είναι κάτι κακό, καθώς συνέβαλε στην επίρρωση της γενικότερης αίσθησης φθοράς που μου άφησε η ταινία.

Ο καθένας άλλωστε λαμβάνει διαφορετικά μηνύματα μέσα από την Τέχνη..

Προσπαθώντας να σκεφτώ ταινίες όπου η γύμνια αναδείκνυε, για τα δικά μου πάντα αισθητήρια, την ομορφιά, ήρθε στο μυαλό μου "Η Ωραία Καβγατζού \ La Belle Noiseuse" του Ζακ Ριβέτ και κυρίως η "Δημόσια Γυναίκα \ La femme publique" του Ζουλάφσκι η οποία δεν περιορίζεται μόνο στο γυναικείο γυμνό.