(1882-1956)
Γεννημένος σαν Μπέλα Μπλάσκο το 1882 στην πόλη Λούγκος (της τότε Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, σήμερα ανήκει στη Ρουμανία) από Ουγγρικής καταγωγής μεσοαστούς γονείς (ο πατέρας του ήταν τραπεζικός υπάλληλος).
12 ετών εγκατέλειψε το σχολείο και γύρω στο 1900 ξεκίνησε να εμφανίζεται στο θέατρο. Ξεκίνησε από μικρούς ρόλους σε επαρχιακά θέατρα και οπερέτες για να φτάσει λίγο αργότερα να ερμηνεύει σαιξπηρικούς ρόλους. Το 1911 μετακόμισε στη Βουδαπέστη και την περίοδο 1913-1919 έπαιξε σε διάφορες παραστάσεις του Εθνικού Ουγγρικού Θεάτρου (αργότερα υποστήριζε ότι ήταν πρωταγωνιστής του θεάτρου από τα αρχεία του όμως προκύπτει ότι μάλλον έπαιζε δεύτερους ρόλους). Παράλληλα άρχισε να παίζει και διάφορους κινηματογραφικούς ρόλους.
Το 1914-1916 υπηρέτησε σαν υπολοχαγός στον Αυστροουγγρικό στρατό και παρασημοφορήθηκε σαν τραυματίας του ρωσικού μετώπου. Μετά το τέλος του πολέμου και της Αυστροουγγαρίας πήρε μέρος στην κομμουνιστική ουγγρική επανάσταση του 1919 και μετά την κατάρρευσή της το ίδιο έτος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του για τη Βιέννη αρχικά και μετά για το Βερολίνο και τη Νέα Ορλεάνη.
Νομιμοποιήθηκε σαν μετανάστης στη Νέα Υόρκη το 1921 και δούλεψε αρχικά σαν εργάτης πριν ξεκινήσει να παίζει σε περιοδεύοντες θιάσους Ούγγρων μεταναστών για κοινό μεταναστών. Από το 1923 ξεκινά να παίζει ρόλους κυρίως κακών σε διάφορα βουβά μελοδράματα. Η μεγάλη του επιτυχία όμως ξεκίνησε όταν το 1927 έπαιξε το Δράκουλα σε μια παραγωγή του Μπροντγουέι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Στόκερ. Το 1931 επαναλαμβάνει το ρόλο του Δράκουλα στην ομώνυμη ταινία της Universal, γίνεται αμέσως κινηματογραφικός σταρ αλλά ταυτίζεται με το ρόλο τόσο πολύ ώστε δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ποτέ το ρόλο του κακού σε b-movies τρόμου.
Σαν κινηματογραφικός ηθοποιός η χρυσή του εποχή ήταν η δεκαετία του 30, και κυρίως το πρώτο μισό της. Έπαιξε αξιοσημείωτους ρόλους σε κλασικές ταινίες τρόμου και για τους ρόλους αυτούς είναι που τον θυμόμαστε ακόμα. Κάποιες από τις ταινίες αυτής της περιόδου είναι:
Δράκουλας (Dracula, 1931) Η γνωστή ιστορία του διασημότερου κινηματογραφικού βρικόλακα σε μια από τις καλύτερες κινηματογραφικές της μεταφορές. Μια από τις ταινίες που δημιούργησαν το μύθο των Universal Monsters σκηνοθετημένη από το μεγάλο Tod Browning.
http://www.imdb.com/title/tt0021814/
White Zobie (1932) Ο Λουγκόζι στο ρόλο του ιερέα Βουντού στην πρώτη κινηματογραφική ταινία με ζόμπι. Μια εξαιρετικά low budget παραγωγή που σώζεται από την σκηνοθετική ικανότητα του Σκηνοθέτη Victor Halperin. Αν και στην εποχή της είχε πάρει πολύ αρνητικές κριτικές σήμερα θεωρείται αριστούργημα ατμόσφαιρας.
http://www.imdb.com/title/tt0023694/
Το νησί των χαμένων ψυχών (The island of lost souls, 1932), Η ταινία του Earl C. Kenton, βασισμένη στο Νησί του Δρ. Μορό, έχει τον Λουγκόζι σε δεύτερο ρόλο (αυτόν του Νομοδιδάσκαλου) και επισκιάζεται από τον Δρ Μορό (Charles Laughton). Είναι όμως άλλη μια κλασική ταινία Τρόμου-Επιστημονικής Φαντασίας.
http://www.imdb.com/title/tt0024188/
Οι δολοφονίες της Οδού Μοργκ (Murders on the rue Morgue, 1932), Η μαύρη γάτα (The black cat, 1934), Η υπόθεση της Μαρί Σελεστίν (The mystery of the Marie Celestene, 1935), Το κοράκι (The raven, 1935), Ταινίες διαφόρων σκηνοθετών βασισμένες στα ομώνυμα έργα του Πόε (συχνά μόνο κοινό τους ήταν ο τίτλος).
Ο Μυστηριώδης κύριος Γουόνγκ (The mysterious Mr. Wong, 1934), Σκηνοθετημένη από τον William Nigh, αυτό το αστυνομικό θρίλερ μας παρουσιάζει τον κύριο Γουόνγκ (Lugosi) στο ρόλο ενός φαινομενικά άκακου Κινέζου εμπόρου που προσπαθεί να αποκτήσει τα 12 κέρματα του Κομφούκιου που θα τον κάνουν ηγεμόνα της κινεζικής επαρχίας του Κιλάτ. Η ταινία είναι μια ελάχιστα πειστική αντιγραφή του Φου Μαντσού.
http://www.imdb.com/title/tt0026755/
Ξεκινώντας με την μαύρη γάτα ο Lugosi θα συνεργαστεί σε συνολικά 7 ταινίες με το άλλο ιερό τέρας των ταινιών τρόμου της δεκαετίας του 1930 τον Boris Karloff. Για την σχέση τους υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις (από εγκάρδια φιλική έως ανοιχτά εχθρική) είναι σχεδόν σίγουρο όμως ότι ο Lugosi (που σχεδόν πάντα εμφανιζόταν στους τίτλους σαν δεύτερο όνομα κάτω από τον Karloff) ζήλεψε την μεγαλύτερη απήχηση που είχε στο κοινό ο Karloff καθώς και τη δυνατότητα που είχε να ερμηνεύσει ρόλους και έξω από τα τυπικά b-movies τρόμου.
Η προτίμηση που έδειχναν τα στελέχη της Universal στον «ανταγωνιστή» του Karloff οδηγεί τον Lougosi στο να πρωταγωνιστήσει σε μια σειρά από ανεξάρτητες ταινίες τρόμου όπου ουσιαστικά ερμηνεύει τους χαρακτήρες που τον ανέδειξαν στην Universal. Τον Βρικόλακα, τον Τρελό Επιστήμονα, τον Ξένο Εγκληματία κτλ, ενώ έπαιξε και μικρούς ρόλους σε ταινίες της Universal. Θα του δοθεί άλλη μια ευκαιρία να επιστρέψει στην πρώτη γραμμή της Universal στην Τρίτη συνέχεια του Φρανκενστάιν το 1939, ενώ θα ερμηνεύσει και ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο στην κωμωδία της Garbo, Ninitchka. Η επιτυχία της Ninotchka δεν τον ωφέλησε ιδιαίτερα λόγω της συμμετοχής του σε μια σειρά b-movies της Monogram, ενώ συνέχισε να εμφανίζεται και σε δεύτερους ρόλους σε ταινίες της Universal. Η χειροτέρευση της κατάστασης της εξάρτησής του από τα ναρκωτικά (που φέρεται να ξεκίνησε από οπιούχα παυσίπονα) δυσκόλευε τη συνεργασία μαζί του και τελικά μετά από το Ο Φρανκενστάιν συνάντα τον Λυκάνθρωπο (1943) θα εμφανιστεί μόνο σε μια ταινία της Universal ξανά.
Οι ταινίες αυτής της περιόδου συμπεριλαμβάνουν:
Ο γιός του Φρανκενστάιν (Son of Frankenstein, 1939), Σε αυτή την τρίτη ταινία της σειράς ο Karloff ερμηνεύει για τελευταία φορά το Τέρας, (ρόλο που ο Lugosi είχε απορρίψει το 1931). Ο Lugosi είναι ο Ιγκόρ ένας τρελός εγκληματίας που χρησιμοποιεί το τέρας για να πάρει την εκδίκησή του.
http://www.imdb.com/title/tt0031951/
Νινότσκα (Ninotchka, 1939), Σε αυτή την αισθηματική κωμωδία του Lubitsch ο Lugosi είναι ο απειλητικός επίτροπος Razinin. Ο ρόλος είναι μικρός αλλά σημαντικός και του ταιριάζει γάντι σε μια αντικειμενικά καλή ταινία.
http://www.imdb.com/title/tt0031725/
Ο Γορίλας (The Gorilla, 1939), Εδώ έχουμε μια κωμωδία τρόμου με τον Lugosi στο ρόλο ενός τρομακτικού μπάτλερ και είναι ο μοναδικός που αξίζει από αυτή την κακή ταινία.
http://www.imdb.com/title/tt0031387/
Η νυχτερίδα του διαβόλου (The Devil’s bat, 1940). Κλασσική b-movie του Lugosi στο ρόλο ενός τρελού επιστήμονα που προσπαθεί να εκδικηθεί τους εργοδότες του που πλουτήσαν από τις εφευρέσεις του. Δεν είναι αριστούργημα, βλέπεται ευχάριστα όμως.
http://www.imdb.com/title/tt0032390/
Μαύροι δράκοι (Black Dragons, 1942). Λίγο καιρό μετά την είσοδο των ΗΠΑ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Lugosi πρωταγωνιστεί σε ένα μέτριο αστυνομικό σχετικά με μια σειρά δολοφονίες που σχετίζονται με την Ιαπωνική Πρεσβεία και ένα ιαπωνικό σχέδιο δολιοφθορών.
http://www.imdb.com/title/tt0034521/
Το φάντασμα του Φρανκενστάιν (The ghost of Frankenstein, 1942). Τέταρτη ταινία της σειράς, εδώ ο Lugosi επιστρέφει στο ρόλο του Ιγκόρ και είναι ο πρωταγωνιστής σε αυτή την μέτρια γοτθική ταινία.
http://www.imdb.com/title/tt0034786/
Η εξαφάνιση του πτώματος (The corpse vanishes, 1942). Β-θρίλερ με τον Lugosi να ερμηνεύει άλλο έναν τρελό επιστήμονα που εδώ παράγει ένα φάρμακο από παρθένες νύφες που δολοφονεί και το χρησιμοποιεί για να αποτρέψει την σωματική γήρανση της γυναίκας του (ρεαλιστικό ακούγεται έ;)
http://www.imdb.com/title/tt0034613/
Ο πιθηκάνθρωπος (The Ape Man, 1943) άλλος ένας τρελός επιστήμονας στη φιλμογραφία του Lugosi, μόνο που εδώ κατά λάθος μολύνθηκε από ένα εμβόλιο που τον μετατρέπει σιγά-σιγά σε γορίλα ενώ μόνο ο εμβολιασμός με υγρό από ανθρώπινο νωτιαίο μυαλό θα μπορέσει να τον σώσει.
http://www.imdb.com/title/tt0035640/
Ο Φρανκενστάιν συναντά τον Λυκάνθρωπο (Frankenstein meets the Wolfman, 1943). Για πρώτη και μόνη φορά ο Lugosi στον ρόλο του Τέρατος του Φρανκεστάιν. Η ταινία είναι από τις πιο μέτριες της σειράς, την παράσταση κλέβει ο (ελαφρά καλύτερος) Lon Chaney jr. Στον ρόλο του Λυκανθρώπου. Ήταν η πρώτη ταινία της Universal που ενώνει δυο διαφορετικά τέρατα, υπήρξε σχετικά επιτυχημένη εισπρακτικά, πράγμα που ώθησε την Universal να παράξει μια ολόκληρη σειρά ταινιών με συνδυασμούς τεράτων. Αυτή ήταν και η προτελευταία συνεργασία του Lugosi με την Universal.
http://www.imdb.com/title/tt0035899/
Μετά το 1943, η ποιότητα των ταινιών στις οποίες συμμετείχε (που ποτέ δεν ήταν και ιδιαίτερα υψηλή) έπεσε και άλλο. Οι ταινίες του αυτής της περιόδου είναι κακά σίκουελ σε επιτυχημένες ταινίες του παρελθόντος του, ή ταινίες που ο τίτλος τους έμοιαζε με σίκουελ παλιών του επιτυχιών. Μια τελευταία ευκαιρία είχε το 1948 με την κωμωδία τρόμου Ο Άμποτ και ο Κοστέλο συναντούν τον Φρανκεστάιν, όμως μετά από αυτήν την ταινία δε συμμετείχε σε άλλη ταινία ως το 1952, πέρα από μια τηλεοπτική διασκευή του Βαρελιού του Αμοντιλάδο του Πόε το 1949. Γνωρίζοντας και ο ίδιος ότι είχε τυποποιηθεί σε ένα είδος κινηματογραφικού μπαμπούλα, θα παίξει σε δυο ασήμαντες κωμωδίες τρόμου το 1952, πριν συναντηθεί με τον Ed Wood jr., τον θεωρούμενο σαν τον χειρότερο σκηνοθέτη όλων των εποχών. Από την συνεργασία τους θα προκύψουν δυο ταινίες και το Plan 9 from the outer space (1959) το τελευταίο, κυκλοφόρησε 3 χρόνια μετά το θάνατο του Lugosi και περιέχει γυρίσματά από δοκιμαστικά που είχε κάνει ο Lugosi για τον Wood και διαφημίστηκε σαν η τελευταία ταινία του Lugosi, σήμερα θεωρείται η χειρότερη ταινία του κινηματογράφου.
Αξιόλογες ταινίες αυτής της τελευταίας περιόδου του Lugosi είναι:
Ο Άμποτ και ο Κοστέλο συναντούν τον Φρανκενστάιν (Bud Abbot and Lou Costello meet Frankestein, (1948) 17 χρόνια μετά ο Lugosi επιστρέφει εμφανώς ταλαιπωρημένος στο ρόλο του Δράκουλα. Σε αυτήν την κωμωδία εμφανίζονται τα βασικά τέρατα της Universal εκτός από τον Δράκουλα υπάρχει το Τέρας του Φρανκενστάιν (Glenn Strange, 1899-1973), Ο Λυκάνθρωπος (Lon Chaney jr, 1906-1973)και η φωνή του Αόρατου Ανθρώπου (Vincent Price, 1911-1993) όμως παρά την εντυπωσιακή συνάθροιση τεράτων την παράσταση κλέβει το κωμικό ντουέτο των Άμποτ (1895-1974) και Κοστέλο (1906-1959).
http://www.imdb.com/title/tt0040068/
Γκλεν ή Γκλέντα (Glen or Glenda, 1953) Η πρώτη συνεργασία του Lugosi με τον διαβόητο Ed Wood (1924-1978) αφορά μια ασυνάρτητη ταινία με ήρωα τον Γκλεν (ερμηνευμένο από τον ίδιο τον Wood) ο οποίος αν και είναι ετεροφυλόφιλος και αγαπά την Μπάρμπαρα του αρέσει να βγαίνει βόλτα ντυμένος με γυναικεία ρούχα. Ο Lugosi ερμηνεύει ένα συνδυασμό αφηγητή και τρελού επιστήμονα που αυτά που λέει δεν ανταποκρίνονται στην υπόθεση της ταινίας.
http://www.imdb.com/title/tt0045826/
Η νύφη του τέρατος (Bride of the Monster, 1955) Η δεύτερη ταινία του Lugosi με τον Wood είναι μια κακή ταινία τρόμου/ΕΦ αλλά τουλάχιστον έχει μια (υποτυπώδη) υπόθεση. Ο Lugosi είναι ένας τρελός επιστήμονας που έφτιαξε ένα τέρας-χταπόδι με σκοπό να εκδικηθεί τους κομμουνιστές που τον αδίκησαν.
http://www.imdb.com/title/tt0047898/
Ο μαύρος ύπνος (The black sleep, 1956) Η τελευταία ταινία όπου πραγματικά έπαιξε ο Bela Lugosi, είναι μια τυπική ταινία τρόμου των 30ς με 20 χρόνια καθυστέρηση. Το ενδιαφέρον της είναι στο ότι παίζουν μια σειρά από γνωστούς ηθοποιούς της δεκαετίας του 30 και του 40 όπως οι Basil Rathbone(γνωστός από τις ταινίες του ως Σέρλοκ Χολμς), Akim Tamiroff (συχνός συνεργάτης του Orson Welles), Lon Chaney jr, και John Carradine(γνωστός από ταινίες τρόμου και γουέστερν). Ο ρόλος του Lugosi είναι βουβός.
http://www.imdb.com/title/tt0049013/
Σχέδιο 9 από το διάστημα (Plan 9 from outer space, 1959) Χρήση αρχειακών πλάνων ή σωσία για τα πλάνα του Lugosi (ο σωσίας ήταν ο μασέρ του Wood ο οποίος δεν έμοιαζε καθόλου με τον Lugosi) σκηνοθεσία και (άθλια) εφέ από τον Wood, ερασιτέχνες ή ατάλαντοι ηθοποιοί (ή και τα 2), είναι μια ταινία τόσο κακιά που γίνεται κλασική…
http://www.imdb.com/title/tt0052077/
Ο Bela Lugosi θα πεθάνει από καρδιακή προσβολή στο σπίτι του στο Λος Άντζελες στις 6-8-1956. Θα κηδευτεί φορώντας την στολή του Δράκουλα. 38 χρόνια μετά τον θάνατό του ο Tim Burton θα γυρίσει μια βιογραφική ταινία για τη ζωή του Ed Wood με πρωταγωνιστή τον Johnny Depp. Η ταινία, που είναι περισσότερο φόρος τιμής παρά ιστορική καταγραφή, επικεντρώνει στην περίοδο που γυριζόταν οι ταινίες Γκλεν ή Γκλέντα, Η νύφη και το Σχέδιο 9. Ο Martin Landau πήρε το Όσκαρ Β’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του σαν Bela Lugosi.
Οκ, μετά έμαθα)
